PROJEKSİYON
REEL KUR:
Alaattin AKTAŞ
Ô
GÖSTERGELER
EKONOMİK
FORUM
113
i
Çok geriye gitmeye ge-
rek yok, daha yıl ortaların-
da Merkez Bankası “Reel
efektif döviz kuru endeksi
120’nin çok üstüne çıkma
eğilimi gösterirse, yani TL
reel olarak çok değer kaza-
nırsa müdahale ederiz, hele
hele 130’un üstüne çıkılırsa
çok sert önlemleri devreye
sokarız” görüşünü dile ge-
tiriyordu. Ama ne zamanki
FED mayısta bir açıklamay-
la tüm dengeleri değiştirdi,
bizde de artık TL’nin değer-
lenmesinden ve bunun sa-
kıncalarından söz edilmez
oldu. Artık gündemde TL’nin çok değer yitir-
mesi gerçeği vardı.
Reel efektif döviz kuru endeksi kasım
ayında 109.41’e indi ve ekimayındaki 110.23’e
göre %0.7 geriledi. Ekim ayı endeksinin daha
önce 109.99 olarak açıklandığını ve revize
edildiğini belirtelim.
Reel efektif döviz kuru endeksinin kasım-
da ekime göre gerilemesi zaten beklenen bir
durumdu. Kasımda tüketici fiyatları yalnızca
% 0.01 artarak neredeyse
sabit kalmıştı. Buna karşı-
lık, TL’ye karşı ay ortalama-
sı bazında dolar %1.6, euro
ise %0.6 değer kazanmıştı.
Yarım dolar ve yarım euro-
dan oluşan döviz sepetinde
ise %1 düzeyinde bir artış
olmuştu. Enflasyon sabit
kalırken dövizin artması
TL’nin değer yitirdiği anla-
mına geliyordu ve bunun
doğal sonucu olarak da reel
efektif döviz kuru geriledi.
Kuşkusuz reel efektif
döviz kurunu belirleyen
yalnızca TL’nin dolar ve eu-
roya karşı olan durumu ve bizde oluşan enf-
lasyonun düzeyi değil. Reel kur endeksi, çok
sayıda döviz ve karşı ülkelerdeki enflasyon
da dikkate alınarak hesaplanıyor. Ancak, çok
açık ki, reel kur hesabında dolar ve euronun
önemli bir ağırlığı var. Ayrıca, karşı ülkeler-
deki enflasyon da çok fazla etki yaratmamış
olacak ki, kur artışının tam tersi olarak reel
efektif döviz kuru endeksinde bir geri gidiş
oldu.
Zaten grafikteki eğri de yarım dolar ve ya-
rım eurodan oluşan döviz sepetiyle reel efektif
döviz kuru endeksinin tam zıt yönlü bir geliş-
me sergilediğini gösteriyor.
TL FAZLA DEĞER YİTİRMİŞ SAYILIYOR
2003 yılı baz alınarak, yani söz konusu
yılın ortalaması 100 kabul edilerek oluşturu-
lan reel efektif döviz kuru endeksinin, kasım
ayında 109.41 düzeyinde bulunduğunu belirt-
tik. Merkez Bankası, reel efektif döviz kuru
endeksinin her yıl ortalama 1.5 puan kadar
büyümesinin normal olduğu görüşünde. Yani
şu durumda endeksin 115 dolayında olması
Döviz ve reel kur
yengeç
gibi
Döviz yukarı,
reel kur aşağı…
Reel kur
endeksi
Aylık ortalama
Dolar
Euro
Ocak
120,57 1,7639 2,3414
Şubat
119,75 1,7699 2,3689
Mart
120,32 1,8072 2,3448
Nisan
121,41 1,7965 2,3355
Mayıs
119,82 1,8228 2,3666
Haziran 115,29 1,8945 2,4987
Temmuz 114,59 1,9305 2,5240
Ağustos
111,77 1,9547 2,6018
Eylül
108,68 2,0171 2,6902
Ekim 110,23 1,9903 2,7132
Kasım 109,41 2,0217 2,7291
