UV ışınlarının %5’ini oluşturur. UVC (>100-280nm) sağlık için
en tehlikeli ışınlardır. Ozon tabakası bu ışınların yeryüzüne
ulaşmasını önler.
Yeryüzüne geçiş esnasında atmosferde UVC radyasyonunun
tama yakını ve UVB radyasyonunun %70-90’ı engelleniyor. Bu
nedenle ultraviyolelerden yeryüzüne çok az bir miktar ulaşıyor.
Ancak bu az miktar UV’nin bile insan vücudunda zararlı etkiler
göstermesi için yeterli olduğunu söyleyen Özel TOBB ETÜ Has-
tanesi Dermatoloji Uzmanı Dr. Murat Baykır, yaşanılan ülkenin,
hangi ayda olunduğunun, günün hangi saatinde bulunulduğu-
nun, havanın bulutlu olup olmadığının ve denizden ne kadar
yüksek olunduğunun insanların UV ışığıyla temasını etkileyen
faktörler arasında sayıldığını belirtti.
Ultraviyolenin deri kanserini artırıcı yönde olumsuz etkileri-
nin pek çok çalışmada yer aldığını ifade eden Dr. Baykır, “Elbette
bunu öğrenince güneşten korunma önlemlerinin de önemi ortaya
çıkmıştır. Ancak güneş ışınlarıyla karşılaşmanın bazı hastalık-
larda yararlı etkilerinin de bir takım çalışmalarda gösterilmesi,
bizim tamamen güneşten uzak yaşamamamız gerektiği gerçeğini
işaret eder. Birçok çalışmada UV ışınının prostat, meme, kolon,
over, mesane, özefagus, böbrek, akciğer, pankreas, mide ve rahim
kanserlerinin özellikle mortalitesinde yani ölüm oranlarında
azalmaya yol açtığı sonucuna ulaşılmıştır. Koruyucu etkinin de
daha çok UVB ışını tarafından vücutta D vitamini sentezine yol
açarak etki gösterdiği düşünülmektedir. Ancak bu çalışmaların
yapıldığı dönemler, güneşten korunma çabalarının olmadığı ve
yoğun ultraviyole ışını aldığımız dönemlerdi. Şimdi biliyoruz ki,
yeterli D vitamini düzeyini sağlamak amacıyla UV radyasyona
aşırı maruz kalmak (Dünya Sağlık Örgütü’nün de önerisiyle) hem
gerekli değildir hem de önerilmemektedir.”
ÖNERİLER
Yeterli serum D vitamini düzeyini sağlayabilmek için gere-
ken güneş ışınlarına maruziyet süre ve saati, bölgenin enlemsel
özelliklerine göre değişmekle birlikte ortalama yaz mevsiminde
15 dakika, kış mevsiminde 20 dakikanın yereli olduğunu söyledi.
Siyah tenlilerin bu sürenin yaklaşık iki katına ihtiyaç duyduklarını
ifade eden Özel TOBB ETÜ Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Dr.
Murat Baykır, güneşle temasta yüzün olabildiğince korunmasını,
açık tenli kişilerin olabildiğince az güneşe çıkmasını, çok az güneş
görenlerin ayrıca D vitamini içeren gıda, gerekirse ilaç takviyesi
almalarını önerdi. Dr. Bayraktar, güneş ışınlarının zararlı etkile-
rinden korunmak için diğer önerilerini ise şöyle sıraladı:
•
Özellikle çocukları D vitamini alacaklar diye direkt güneşe
maruz bırakmayın. İki yaşın altındaki çocukları çok daha iyi ko-
ruyun, mümkünse direkt güneşe çıkartmayın.
•
Saat 10-16 arasında özellikle güneşten uzak durun. Güneş-
ten kaçmak güneşten korunabilmenin en iyi yoludur.
•
Bronzlaşmak amacıyla güneş altında ASLA kalmayın.
•
Güneşe çıkmadan yarım saat önce doğru güneş koruyucuyu
doğru miktarlarda sürün. Açık alanda iseniz iki saatte bir tekrar
güneş koruyucu sürün.
•
Şapka takın.
•
Solaryum ASLA kullanmayın
* Işıkta olduğu gibi, mor ve ötesi ışımada da, dalga boyu nanometre (nm) olarak
tanımlanır. Metrenin milyarda biridir.
Bazı kaynaklara göre yaşlı bireylerde,
koyu tenlilerde ve güneş ışığına yetersiz
maruz kalanlarda gıdalar ve/veya gıda takvi-
yeleri yoluyla dışarıdan vitamin D alınması
gerektiği belirtilmektedir.”
GÜNEŞ IŞINLARI ULTRAVİYOLENİN
ESAS KAYNAĞI
Bilim insanları ultraviyole (UV) ışın-
larını, aynı karakteristiklere sahip olma-
dıkları ve canlılar üzerindeki etkilerinin
farklı olması sebebiyle UVA, UVB ve UVC
olmak üzere üç kategoriye ayırıyor. UV
ışınlarının %95’le en yaygın olanı UVA’dır
(>315-400nm)* ve ozon tabakası bu ışınla-
rın geçmesine izin verir. UVB(>280-315nm)
oldukça tehlikelidir. Bu ışınların büyük bir
kısmı, ozon tabakası tarafından engellenir.
EKONOMİK
FORUM
33
i
Bunları
biliyor musunuz?
•
Güneş, yüz kırışıklıklarının en önemli sebebidir.
•
Hayat boyu maruz kaldığımız güneş, cilt kanserlerinin oluşmasında etkilidir,
etkisi birikerek ortaya çıkar.
•
18 yaşına kadar ömür boyu alınan güneş ışınlarının yaklaşık %70-80’ine maruz
kalınılıyor. Bu nedenle doğumdan itibaren güneşten korunmak gerekiyor.
•
Gün içinde tesadüfen güneşe maruz kalma oranı, isteyerek maruz kalmaktan
beş kat daha fazla oluyor.
•
Sadece yaz aylarında değil, her mevsim güneşin zararlı ışınlarını alırız.
Dolayısıyla yaz kış güneş ışınlarından korunmak gerekiyor!
•
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre günlük D vitamini ihtiyacınız için gün
içinde el sırtı ve yüzden alınan 15 dakikalık güneş ışını yeterli oluyor.
•
Dikkat! Güneş lekeleri güneşten yeterince korunulamadığını gösteren önemli
bir belirtidir.
