EKONOMİK
FORUM
113
PROJEKSİYON
DIŞ BORÇ:
Alaattin AKTAŞ
Ô
GÖSTERGELER
Döviz kurunda ortaya çıkan artış hiç kuşku
yok ki en çok döviz borcu bulunanları etkileye-
cektir. Hane halkı dövizde kayda değer bir borç
taşımıyor. Yük, özel sektörün sırtında ve kur
artışı da en çok bu kesimde rahatsızlık yaratıyor.
Özel sektörün toplamdış borcu 2014 sonu
itibarıyla 282.3 milyar dolar. Bu borcun 243.8
milyar doları yurtdışından sağlanmış, 38.5
milyar dolar ise yurt içindeki yükümlülükler-
den oluşuyor.
“Dış borç var ama varlıklar da dikkate
alınmalı” itirazı yükselir hemen. Varlık-yü-
kümlülük dengesinde reel kesimin verilerine
bakmak gerek; bakalım...
2014 sonu itibarıyla finansal kesim dışında
kalan firmaların 98.1 milyar dolarlık varlığa
karşılık 281.4 milyar dolarlık yükümlülüğü
bulunuyor. Yani bu değerlere göre reel sektör
2014 sonu itibarıyla 183.2 milyar dolar açık
pozisyon taşıyor. Yükümlülüğün bir kısmının
şirketlerin yurt dışında tuttukları kendi var-
lıkları olduğu da biliniyor. Ancak bu tutarın
toplamını ifade edebilme durumunda değiliz.
O yüzden hesaplamalarımızı toplam açık po-
zisyonu dikkate alarak yapmak durumundayız.
FATURA KİME KESİLECEK?
Reel kesimin 2014 sonunda 183milyar dolar
açık pozisyonunun şimdi hangi düzeyde oldu-
ğunu bilmiyoruz. Ama varsayalım 183 milyar
dolar hiç değişmedi. 2014 sonunda 2.32 olan
dolar kuru bir ara 2.62’ye geldi. Yani 30 kuruş-
luk bir artış söz konusu. Gerçi sizler bu satırları
okuduğunuzda kur belki daha yukarıda olacak,
belki bir miktar gerileyecek, bunu bilemeyiz.
Şimdi çarpıyoruz 30 kuruşluk artışı 183
milyar dolarla, 55 milyar liralık bir yük çıkıyor
karşımıza.
Çok doğaldır ki, özel sektör bu 55 milyarı
sırtında taşımak istemeyecek, bundan kurtul-
mak için çaba gösterecek.
Nasıl olacak bu; birincisi fiyatlara yansıtıla-
rak; ikincisi de borç ödemeleri olabildiğince ötele-
nerek. Bu öteleme, döviz alacaklısına karşı olduğu
kadar, hatta ondan daha fazla diğer alacaklılara
karşı kullanılacak bir yönteme dönüşecek.
Özel sektörün toplam dış borcu
2014
2013
2012
2011
2010
Kısa vadeli
114.803
111.984
88.12
73.328
71.404
a-Ticari krediler
31.87
32.325
26.39
25.373
22.765
b-Yurtiçinde oluşan yükümlülükler
38.456
38.203
31.091
23.068
29.615
c-Diğer krediler
44.477
41.456
30.639
24.887
19.024
Uzun vadeli
167.485
155.943
139.658
126.84
119.786
TOPLAM
282.288
267.927
227.778
200.168
191.19
(Yurtdışından sağlanan)
(243.832)
(229.724)
(196.686)
(177.100)
(161.576)
Reel sektörün döviz varlık yükümlülüğü
Varlık
98.128
89.868
85.662
77.786
84.18
Yükümlülük
281.371
266.144
225.757
200.632
176.536
Açık pozisyon
-183.243
-176.276
-140.095
-122.846
-92.356
Özel sektörün dış borcu 282 milyarı, açık pozisyonu 183 milyarı buldu (Milyon dolar)
