51 / 132
51
EKONOMİK
FORUM
İSO 500’de 2014’te 417 olan vergi
öncesi kârlı şirket sayısı, 2015’te 400’e
indi. FAVÖK bazında da 2014’te 481 olan
karlı şirket sayısı 2015’te 476 şirkete indi.
Rakamlar finansal giderlerin devreye
girmesiyle 76 şirketin kârdan zarara
geçtiğini gösterdi. 2015’te ilk 500 şirketin
satış ve aktif kârlılığı yüzde 5.6’şar olurk-
en, özkaynak kârlılığı ise yüzde 14 ile
geçen yılki seviyesinde kaldı.
Kâr eden şirket sayısı azaldı
Geçen yıl en büyük 500 sanayi
kuruluşu arasında kamu şirketi
sayısı yalnızca 9 oldu. Listeden çıkan
şirketlerden birisi Soma Elektrik.
Geçen yıl özelleştiren şirket bu yıl özel
sektör sırasında da yer almıyor. 2014
listesinde 808 milyon liralık üretimden
satışı ile 108. sırada yer alan şirketin
2015 listesinde yer almama sebe-
binin bilgilerini paylaşmamasından
kaynaklanabileceği belirtiliyor.
Listeden çıkan bir diğer firma Türkiye
Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü
oldu. Kurum, 2014’te 379’uncu sırada
yer aldığı listeye bu yıl giremedi.
Listede 2014 listesinde yer almayan
ancak 2015 listesine dahil olan kamu
kurumu da bulunuyor. Geçen yıl
43. sırada yer alan kamu şirketinin
bilgileri paylaşılmazken, bu yıl Türkiye
Kömür İşletmeleri Kurumu geçen yıl
yer alamadığı listeye 1.8 milyar liralık
üretimden satış tutarı ile 47
Kamu şirketi sayısı 9’a indi
Sanayi şirketlerinin faaliyet dışı
gelirleri toplam kârlarında önemli bir
yer tutuyor. 2014 yılında ise bu durum
zirve yapmıştı. O dönemde toplam
kârın yüzde 50.3’ü faaliyet dışı ge-
lirlerden gelirken, 2015’te bu alanda
kısmi bir normalleşme yaşandı. 500
şirketin faaliyet dışı gelirleri yüzde 4.9
azalarak 13.6 milyar liradan, 12.9 mi-
lyar liraya geriledi. Böylelikle toplam
dönem kârında faaliyet dışı gelirlerin
payı yüzde 45.7’ye geriledi.
Faaliyet dışı gelirler hâlâ
kârın önemli kısmını oluşturuyor
FAVÖK büyüklüğü %23 arttı
Bahçıvan, 2015’te 500 Büyük Sanayi Ku-
ruluşunda FAVÖK (Faiz, amortisman ve vergi
öncesi kar) mutlak büyüklüğünün yüzde 23
artarak 62 milyar lira olduğunu belirterek,
sanayicilerin FAVÖK oranlarındaki iyileşmeye
ağırlık verdiğini aktardı. 2009 yılında yüzde
50,9’a ulaştıktan sonra gerileme eğilimine
giren öz kaynakların toplamvarlıklar içindeki
payının 2015 yılında yüzde 60,1’e yükseldiği
bilgisini veren Bahçıvan, 2015 yılında özel
kuruluşların öz kaynak oranının yüzde 37’ye
inerken, borçlanma oranının yüzde 63’e yük-
seldiğini kaydetti. Bahçıvan şunları söyledi:
“İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşunun üretim-
den satışlarından söz ederken bu verinin
2014 yılında yüzde 7 artarken, vergi öncesi
kâr ve zarar toplamının ise sadece yüzde 4,5
arttığı bilgisini paylaşmıştım.
Kaynak uyarısı!
Bu veri, toplam varlıklar içindeki borç/
öz kaynak ilişkisindeki bozulma ile birlikte
değerlendirildiğinde, sanayi şirketlerinin
2015 yılında öz kaynak artışları için sınırlı
bir iç kaynak sağlanabildiğini göstermekte-
dir. Kârlardaki yavaşlama ve bin bir güçlükle
yaratılan kârların finansman giderleriyle eri-
mesiyle sınırlanan iç kaynak, öz kaynakların
payının azalmasına, buna karşın borçlanma
ihtiyacının da artmasına yol açmaktadır. Bu
durum 2015 yılında sanayi kuruluşlarının
büyümelerini yine borçlanma ile ve görece
olarak daha sağlıksız bir şekilde finanse
etmiş olduklarını göstermektedir.”
Bahçıvan, İSO 500’ün kâr rasyosu ve
borçluluk oranlarının dünya ortalamala-
rıyla karşılaştırıldığında benzer olduğunu
ifade ederek, buna karşılık finansman gi-
derlerinin faaliyet kârına oranına bakıldı-
ğında dünyada yüzde 16 olan oranın İSO
500’de yüzde 63’lere ulaştığını anlattı.
Kısa vadeli mali borçların toplam mali
borçlara oranının dünya genelinde yüzde
25 olmasına karşılık İSO 500’de yüzde 39
olduğu bilgisini veren Bahçıvan, dünya
özel sektörün kullandığı kredilerin daha
çok yatırımlara, yani duran varlıklara gitti-
ğini, Türkiye’de ise alacak ve stok ağırlıklı
işletme sermayesine harcandığını söyledi.
İSO 500’ün en çok ihracat yapan ilk 10
şirketi Ford, Tüpraş, Oyak Renault, Tofaş,
Arçelik, İstanbul Altın, Toyota, Bosch
ve BSH Ev Aletleri olarak sıralandı. 6’ncı
sırada yer alan şirket isminin açıklan-
masını istemedi. Ford’un 2015 ihracatı
3.8 milyar dolar olurken, ikinci sıraya
gerileyen Tüpraş ise 2.9 milyar dolarlık
ihracat gerçekleştirdi. İhracatta ilk 10
firmanın 4’ü otomotiv firmalarından
oluştu. Elektronik sektörü ise ilk 10’a 3
firma sokmayı başardı. İstanbul Altın
Rafinerisi de 25. sıradan hızla yükselerek
kendine 7. sırada yer buldu. 2015’te
Türkiye’nin ihracatı yüzde 8.7 gerilerken,
500 büyük firmanın ihracatı ise yüzde
12.9 azalarak 53.4 milyar dolara geriledi.
Sektörel performansa bakıldığında, im-
alat sanayi ihracatı yüzde 12.4, maden-
cilik ihracatı yüzde 40, enerji ihracatı
yüzde 46.3 geriledi. Bununla birlikte ilk
500 şirketin ihracat gelirlerinin toplam
satış hasılatı içindeki payı yüzde 28.4’ten
yüzde 28.5’e yükseldi.
İhracat lideri Ford oldu