Son yıllara baktığımızda gördüğümüz şu;
söz konusu krediler geçmişte herhangi bir yı-
lın tümünde bile bu yılın üçüncü çeyreğinde-
ki kadar azalmamıştı. Bu da çok açık biçimde,
“Dolar yılı 1.92’den kapatır, dolayısıyla borç
ödemek için aceleye gerek yok” diye düşü-
nülmediğini, en azından borç ödenirken yeni
kredi almaktan kaçınıldığını ve bakiyenin
aşağı çekildiğini gösteriyor.
KREDİ DIŞINDAKİ YÜKÜMLÜLÜKLER
Özel sektörün yurt dışı yerleşiklere olan
TL ve döviz cinsi mevduat gibi yükümlülük-
lerini gösteren borç kaleminde de azalma var.
Söz konusu kalemde yılın ilk iki çeyreğinde
sırasıyla 4 milyar ve 3.8 milyar dolarlık artış
olmuştu. Üçüncü çeyrekte ise 963 milyon do-
larlık bir gerileme yaşandığı ortaya çıktı. Bu
gerilemede yabancıların TL cinsi mevduatla-
rını aşağı çekmelerinin etkisi büyük.
Yılın üçüncü çeyreğinde bankaların kısa
vadeli dış borcu 2.3 milyar dolar arttı. Bu ar-
tış, TL cinsi mevduattaki 3.1 milyar dolarlık
azalmaya rağmen ortaya çıktı. Söz konusu
çeyrekte krediler 3 milyar, döviz tevdiat he-
sapları 1 milyar, banka mevduatı 1.4 milyar
dolar artarken, TL cinsi mevduatta 3.1 mil-
yar dolarlık azalma yaşandı. TL cinsi mev-
duattaki yaklaşık %24 azalmanın %6 kadarı
TL’nin değer kaybından kaynaklandı, gerile-
meye yol açan asıl etken ise yabancıların TL
mevduatlarını çekmeleri oldu. Yabancıların
TL mevduattan kaçmalarının nedeni ise çok
açık elbette. Döviz kurunun söylenen düzey-
de tutulabileceğine olan güvensizlik, yaban-
cıyı TL’den uzaklaşmaya itti.
ÜÇÜNCÜ ÇEYREKTE TOPLAM BORÇ DA
AZALDI
Özel sektörün toplam dış borcu üçüncü
çeyrek sonu itibariyle 107.8 milyar doları
kısa, 146.2 milyar doları da uzun vadeli ol-
mak üzere 254 milyar dolar düzeyinde bulu-
nuyor.
İlk bakışta toplam borçta bir artış varmış
izlenimi uyanıyor. Çeyrekler itibarıyla bakın-
ca durum buna işaret ediyor çünkü. Ancak,
eylül sonunda 254 milyar dolar olan borç, bir
önceki çeyreğe göre 1.8 milyar dolar artmış-
sa da, yalnızca eylül ayında yaklaşık 2 milyar
dolarlık bir gerileme söz konusu.
Üçüncü çeyrek toplamında bir artış oldu,
ancak önceki çeyreklerdeki artışla kıyaslan-
dığında çok belirgin bir yavaşlama var. Özel
sektörün toplam dış borcu ilk çeyrekte 12.7
milyar, ikinci çeyrekte 11.8 milyar artmıştı,
son çeyrek artışı ise yalnızca 1.8 milyar dolar
oldu.
GÖSTERGELER
112
EKONOMİK
FORUM
Özel sektörün dış borç artışı hızla yavaşlıyor
(Milyon $)
Kısa vadeli kredi borcu
Toplam
kısa vadeli
borç
(1+2+3)
Toplam
uzun
vadeli borç
GENEL
TOPLAM
Ticari kredi
hariç (1)
Ticari kredi
(2)
Diğer (*)
(3)
2004
10.183
12.593
4.300
27.076
36.855
63.931
2005
13.303
15.011
5.706
34.020
50.639
84.659
2006
10.758
16.383
11.401
38.542
82.549
121.091
2007
8.582
21.084
9.037
38.703
122.354
161.057
2008
10.641
22.032
14.727
47.400
141.301
188.701
2009
6.601
21.101
15.928
43.630
128.759
172.389
2010
19.080
22.765
29.614
71.459
119.739
191.198
2011
25.202
25.373
23.067
73.642
127.072
200.714
2012
31.038
26.390
31.091
88.519
139.102
227.621
2013-1.Ç.
36.128
29.700
35.110
100.938
139.396
240.334
2013-2.Ç.
36.641
33.173
38.941
108.755
143.403
252.158
2013-3.Ç.
39.348
30.433
37.978
107.759
146.239
253.998
FARK
1.çeyrek
5.090
3.310
4.019
12.419
294
12.713
2.çeyrek
513
3.473
3.831
7.817
4.007
11.824
3.çeyrek
2.707
-2.740
-963
-996
2.836
1.840
TOPLAM
8.310
4.043
6.887
19.240
7.137
26.377
(*) Yurtdışı yerleşiklere olan TL ve döviz cinsi mevduat gibi yükümlülükleri gösteriyor.
