PROJEKSİYON
YABANCININ TÜRKİYE’YE BAKIŞI:
Alaattin AKTAŞ
Ô
GÖSTERGELER
EKONOMİK
FORUM
115
i
Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye gelip gel-
mediklerini, yani döviz getirip getirmediklerini
ödemeler dengesi istatistiklerinde görebiliriz.
Finans hesabı, bu istatistikleri izlemenin en iyi
yolu. Ancak, kabul etmeli ki ödemeler dengesi
birkaç aylık gecikmeyle açıklanan bir veri. Ama
çok daha öncü bir gösterge var. Merkez Bankası
bu hizmeti veriyor. Yabancı yatırımcıların hisse
senedi ve devlet iç borçlanma senedindeki giriş
ve çıkışları, fiyat ve kur değişiminden arındırılmış
bir halde izleniyor. Bu arındırma işleminiMerkez
Bankası yapıyor ve söz konusu veriler yalnızca
bir haftalık gecikmeyle açıklanıyor.
Yabancı yatırımcının hisse senedi piyasasına
girmesi, gelen döviz dışında fazla bir önem taşı-
mıyor. Her ne kadar ekonominin en önemli gös-
tergesi olarak hisse senedi piyasası görülüyor ya
da gösterilmek isteniyorsa da, asıl piyasa Devlet
İçi Borçlanma Senetleri (DİBS) piyasası. Her şey
bir yana, DİBS piyasasına yabancı girişinin yoğun
olması, Hazine’ye daha düşük faizle borçlanma
olanağı veriyor.
Önemli olan DİBS piyasasıdır. Yabancı yatı-
rımcı gelip Türkiye’nin borçlanma senetlerini,
yani devlet iç borçlanma senetlerini almak isterse
bunun çok anlamı ve sonucu vardır.
Birincisi; yabancı Türkiye’ye gelmek iste-
diğine göre faizin yükselmeyeceğine, cümleyi
tersinden kurarsak aldığı kâğıdın fiyatının düş-
meyeceğine yatırım yapıyordur.
İkincisi; Türk parasının çok fazla değerlenme-
yeceğine, yine cümleyi tersindenkurarsakdövizin
DİBS’ten elde edeceği faizden daha yüksek oran-
da değer kazanmayacağına yatırım yapıyordur.
DİBS’in %10 getiri sağladığı bir dönemde dolar
örneğin %11 değer kazanmışsa, bu yatırımcı
Türkiye’den çıkarken, getirdiğinden daha az dö-
viz elde etmek durumunda kalacaktır ki, doğal
olarak bundan kaçınmak ister. Bu yüzden de
¨
’nin istikrarı onun için çok ama çok önemlidir.
Üçüncüsü; yabancı yatırımcı bu piyasaya gir-
diği ölçüde DİBS’e talep artacağı için bu kâğıtlar
çok talep görmüş olur, talep arttığı için de fiyat
yükselir, yine cümleyi tersinden kurarsak fiyat
yükseldikçe faiz geriler.
Dolayısıyla yabancı yatırımcınınhisse senedi
ve DİBS piyasasına girmesinin, ülkeye yarar
anlamında kıyaslanmayacak kadar farkı var-
dır. Şöyle söyleyelim; yabancının hisse senedi
piyasasına girmesi yerli ya da yabancı diğer ya-
tırımcıları etkiler. Yabancının DİBS piyasasına
girmesinin yarattığı etkide doğrudanmuhatap
ise kamudur, Hazine’dir.
Yabancı DİBS piyasasından çıktıkça ya da çok
az alım yaptıkça, Hazine borçlanma senetlerini
daha düşük fiyattan, yani daha yüksek faizden
satmak zorunda kalacak ve borç yükü artmaya
devam edecek demektir.
DİBS’TEN ÇIKIŞ VAR
Peki, eğilim ne yöndedir; tabloda yer alan
rakamlara kısaca göz atalım. Yabancılar, yılba-
şından 16 Mayıs’a kadar olan 4,5 ayda hisse
Yabancı DİBS piyasasından
çıkma eğiliminde
Aylık ve dönemsel fark (Milyon $)
Hisse
senedi
DİBS +
Repo
Repo Toplam
Toplam
Ocak
-359
-1.117
499 -1.476
Şubat
-84
-1.071
-1.484 -1.155
Mart
916
-1.393
-290 -477
Nisan
443
141
-816 584
1-16 Mayıs
282
-907
-231 -625
Toplam 1.198
-4.347
-2.322 -3.149
11 Nisan
275
-207
-116 68
18 Nisan
-283
-287
-106 -570
25 Nisan
278
-106
-368 172
2 Mayıs
-178
1
-129 -177
9 Mayıs
225
-662
-390 -437
16 Mayıs
108
-245
196 -137
Toplam
425
-1.506
-914 -1.081
