EKONOMİK
FORUM
113
PROJEKSİYON
DOLAR ARTIŞI ve DIŞ BORÇ:
Alaattin AKTAŞ
Ô
GÖSTERGELER
Doların, neredeyse tüm paralar karşı-
sında değer kazanması çoğu kez bir dizi
olumsuzluğa yol açıyorsa da, bu değer artı-
şının olumlu tarafı da yok değil. Bu olumlu
yön, biraz kâğıt üstünde kalıyorsa da, var.
Kur artışında en büyük sıkıntıyı yaşaya-
cağımız alanların başında özel sektörün ağır
dış borç sorunu geliyor. İşte doların başta
euro olmak üzere diğer dövizlere karşı değer
kazanması, en azından görünürde bu yükün
hafiflemesi sonucunu doğuruyor.
Geçen yılın sonunda özel sektörün top-
lam dış borcu 282 milyar dolardı. Özel sek-
törün borcu, bir ayda 2,5 milyar dolar aza-
larak ocak ayı sonunda 279.8 milyar dolara
geriledi. Ama bu gerilemenin altında yatan
etken, gerçek anlamda bir borç azalması de-
ğil. Bu düşüş, doların değer kazanmasından
kaynaklanıyor.
Ocak sonundaki verilere göre, özel
sektörün 75 milyar doları yurt dışından
sağlanan, 40,5 milyar doları da yurt için-
de oluşan yükümlülüklerden kaynaklanan
toplam 115.6 milyar dolar kısa vadeli dış
borcu var. Özel sektörün uzun vadeli dış
borcu ise 164.1 milyar dolar. Buna göre
toplam borç 279.8 milyar doları buluyor.
KUR ETKİSİ 7 MİLYAR DOLAR
Türkiye’nin ocak ayı sonundaki toplam
kısa vadeli dış borcu 133 milyar dolar ve bu
borcun 115.6 milyar doları özel sektöre ait.
Kur farkı, toplam rakam üzerinden, yani 133
milyar dolardan hesaplanıyor ve bu tutar bir
ayda 3.5 milyar dolar olmuş. Kur farkının özel
sektör borcunu ne ölçüde etkilediğini tam ola-
rak ortaya koyacak verilere sahip değiliz, ancak
bir varsayımda bulunabiliriz.
Özel sektörün kısa vadeli dış borcunun
toplam kısa vadeli borç içindeki payı %87 dü-
zeyinde. Kur farkının da %87’sinin özel sektör
borcundan kaynaklandığı varsayımıyla hareket
edebiliriz. Buna göre, kısa vadeli borçlardaki
3.5 milyar dolarlık toplam kur farkının %87
oranında 3 milyar dolarının özel sektör bor-
cundan kaynaklandığını söylemek pek yanlış
olmasa gerek.
Uzun vadeli borçla ilgili kur farkı ise zaten
belli. Dolardaki değer artışı, özel sektörün borcu-
nun 4milyar dolar düşük görünmesini sağlamış.
Ocak 15
Aralık 14
Fark
Kısa vadeli
115.627
114.749
878
A-Yurt dışından sağlanan
75.09
76.291
-1.201
a-Ticari krediler
30.047
31.862
-1.815
b-Diğer krediler
45.043
44.429
614
B-Yurt içinde oluşan yükümlülükler
40.537
38.458
2.079
Uzun vadeli krediler
164.148
167.486
-3.338
TOPLAM
279.775
282.235
-2.46
(Yurt dışından sağlanan)
-239.238
-243.777
4.539
Özel sektörün dış borcu azaldı, ama nasıl? (Milyon dolar)
