113 / 132
PROJEKSİYON
GSYH:
Alaattin AKTAŞ
ala.aktas@gmail.comÔ
GÖSTERGELER
Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde
%3,8 büyüdü. Kimi çevrelere göre bu oran,
beklentilerin üstünde sayılmalıydı. Ama aca-
ba gerçek öyle mi?
Büyümeye ilişkin ilk öncü veri sanayi üreti-
mi. TÜİK’in açıkladığı sanayi üretiminin ikinci
çeyrekteki düzeyi ve buna dayanılarak yapılan
hesaplamalar, ikinci çeyrek büyümesinin%4’ü
aşabileceğini gösteriyordu. TÜİK, özellikle ha-
ziran ayı için daha önce %7,4 olarak açıkladığı
sanayi üretimi artışını %6,8’e revize etmemiş
olsaydı, ikinci çeyrek büyümesi %4’ü aşacaktı
zaten. Ama haziran ayında böylesine önemli
bir revizyona gidilince, daha önce ikinci çeyrek
için %3,9 düzeyinde ilan edilen sanayi üretimi
değişimi %3,7’ye indi, bu da GSYH büyümesi-
nin%4’ün altında kalmasına yol açan en büyük
etken oldu.
İkinci çeyrek için %3,8, genel beklentiler
dikkate alındığında iyi bir oran kuşkusuz. Ama
“iyi” nitelemesi, “Neye göre iyi” sorusunu da be-
raberinde getiriyor. Öte yandan, %3,8’i yetersiz
bulmak da hiç yanlış değil.
Yani yine geliyoruz, nereden bakıldığına, de-
ğerlendirmede hangi ölçülerin baz alındığına...
%3,8’lik oran iyi, çünkü ilk çeyrekteki
%2,5’lik büyümeden epey yüksek. Kaldı ki, ilk
çeyrek büyümesi başlangıçta %2,3 olarak açık-
lanmıştı; ikinci çeyrek açıklamasıyla birlikte revi-
ze edildiği ve%2,5’e çıkarıldığı belirtildi. Bu yılın
%3,8’i, geçen yılın aynı döneminde 2013’e göre
sağlanan %2,4’ten de elbette daha iyi.
Ama peki %3,8 yeterli mi, bizi %4’lük yıllık
hedefe taşıyabilecek bir oranmı, kesinlikle hayır.
İlk çeyrekteki %2,5 ve ikinci çeyrekteki %3,8’e
göre yılın ilk yarısındaki büyüme %3,1.
İkinci yarı %4,9 olur mu?
İlk yarıda % 3,1 büyüdükten sonra, yılın
tümünde %4 olan oranı yakalayabilmemiz
için ikinci yarıdaki gerçekleşmenin %4,9’u
bulması gerekiyor.
Bu varsayımı rakamlara dökersek... Geçen yı-
lın ikinci yarısındaki GSYH, sabit fiyatlarla 65.7
milyar liraydı. Bu yıl ikinci yarıda %4,9’luk bir
büyüme olur ve 68.9milyar liraya ulaşılabilirse,
ilk yarılardaki rakamlarla birlikte yıllık %4 ora-
nında artış sağlanabilecek.
Yıllık büyüme%2,7
GSYHbüyümesi her ne kadar genellikle tak-
vim yılı bazında ölçülürse de bunu, bulunulan
son dönem itibariyle yıllık olarak ifade etmek
de pek yanlış değil, en azından gidişata ilişkin
bir fikir verir. Haziran sonu itibariyle son bir
yılda oluşan büyüme de %2,7 düzeyinde bulu-
nuyor. Bu oranın hangi dönemi kapsadığını bir
kez daha vurgulayalım.
2014’ün üçüncü ve dördüncü çeyrekleriyle,
2015’in birinci ve ikinci çeyreklerindeki GSYH
büyüklüğü 128 milyar lira. Aynı şekilde hesap-
lanan bir yıl öncesinin, yani 2013’ün üçüncü ve
dördüncü çeyrekleriyle, 2014’ün birinci ve ikinci
çeyreklerinin GSYH büyüklüğü ise 124.6 milyar
lira. İki büyüklük arasındaki fark da %2,7.
Ama önemli olan bundan sonrası, üçüncü
çeyrek ve dördüncü çeyrek geride kaldığında
karşımıza nasıl bir tablo çıkacağı.
Bu yılın ilk iki çeyreğini, içinde bulunduğu-
muz koşullarla kıyaslanmayacak ölçüde sakin
geçirdik. Ekonomik zorluklar vardı, Türk pa-
rası değer yitiriyordu, ama 7 haziran seçimiyle
birlikte önemli bir eşiğin geride bırakılacağı
ve daha dingin günlere girileceği umudu da
korunmaktaydı. Haziran ayında bu konudaki
beklentiler biraz sarsıntıya uğramışsa da, en
azından sanayi üretiminin çok yüksek gerçek-
leşmesi, ikinci çeyreğin olumlu geçmesini ve bu
sayede büyümenin görece iyi gelmesini sağladı.
Ama öyle görünüyor ki “deniz bitti”; haziran-
EKONOMİK
FORUM
113
i