FORUM 255

EKONOMİK

FORUM

Kerem ALPTEKİN

TEPAV

eçtiğimiz aylarda Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)

ticari istatistik raporunu yayımladı.

Rapora göre

dünya ekonomisi son büyüme rakamlarıyla 2008

finansal sarsıntılarından sonra toplanma emareleri

gösteriyor. Ama bunun yanında dünya ticaretindeki büyüme,

DTÖ ekonomistlerinin belirttiğine göre son 20 yılın %5,1’lik

ortalamasının altında kalıyor. 2014’te %2,8 olan değer 2015 için

%3,3’e yükseldi

ve 2016’da %4 olması bekleniyor. Bu şekilde

gayrisafi yurt içi hâsıladaki büyümenin son üç yıldır altında

seyreden ticaret artışının 2015 ve 2016’da yeniden üretim

artışını geçmesi bekleniyor. 2014 rakamları bize gösteriyor ki,

ekonomideki ılımlı iyileşme üç sene üst üste devam etmesine

karşın her seferinde %3’ün altında seyretti.

DTÖ’nün Genel Direktörü Roberto Azevedo, bu istatistikler

ışığında, “ticari büyümenin son yıllarda hayal kırıklığı yarattı-

ğını, bunun sebebinin ise finansal kriz sonrası yavaş hareketli

milli gelir büyümesi olduğunu” belirtti. Direktör ayrıca “yavaş

ama istikrarlı büyümenin gelecekte devam edeceğini, fakat je-

opolitik gerginliklerin yarattığı kırılganlığın bu süreci sekteye

uğratabileceğinin” önemine vurgu yaptı. Buna karşın Azevedo,

“pazarlara erişimin arttırılması, korumacı politikalardan uzak

durulması ve küresel ticari kuralların reformlarla düzenlenmesi

şartıyla bu karamsar tablodan uzaklaşılabileceğini” belirtti.

Ticaret miktarındaki artışın geçen yıllarda daha düşük

seviyelerde olduğunu anımsatan Azevedo, artış oranının geçen

yıl %2,8, son üç yılda ise ortalama %2,4 seviyesinde gerçekleş-

tiğinden bahsetti. Azevedo’nun verdiği rakamlara göre küresel

ticaretin bu şekilde seyretmesinin temel nedeni son bir senedir

petrol fiyatlarında %47’lerde yaşanan düşüşün, özellikle Çin

olmak üzere, ihracatçı ülkelerde ithalat talebini azaltması.

Tabii bu etkenlere bir de Orta Doğu’daki kriz ve jeopolitik ger-

ginlikler, Ukrayna krizi sonrası Rusya’ya uygulanan ekonomik

yaptırımlar ile Ebola salgınları da dâhil olunca, geçen yıl ticaret

oranındaki büyüme olumsuz etkilendi ve bahsi geçen bölgeler

ekonomik açıdan darbe aldı.

ABD EKONOMİSİNDEKİ GÜÇLENME

SİNYALİ KÜRESEL TİCARİ

TOPARLANMAYA KATKIDA BULUNDU

Rakamların bu sene yüksek çıkmama-

sının bir diğer sebebi ise geçtiğimiz yılın

Temmuz ayından bu yana sert bir şekilde

düşüş gösteren ticarete konu malların fi-

yatlarının önceden kestirilemeyişi ve geçen

yılın tahmin değerlerinde yer alamayışı.

Ayrıca DTÖ’nün ticaret tahminlerinin diğer

kurumların biraz da abartılı gayrisafi yurt

içi hâsıla rakamlarını dikkate almasından

ötürü yukarı yönlü eğilim göstererek etki-

lendiği söylenebilir. Yakın zamanda yapılan

çoğu araştırma, Euro Bölgesi’ndeki sıkı

parasal politikaların azaltılmasına ve ABD

ekonomisinin ılımlı büyümesine, ayrıca

Brezilya ve Rusya gibi gelişmekte olan eko-

nomilerin durgun ilerleyişine dikkat çeki-

yor. Ancak ABD’nin faizleri arttırarak mali

politikasını değiştirmesi, ama buna kar-

şın mali krizlerle boğuşan Avrupa Merkez

Bankası’nın farklı bir yol izlemesi, Afrika

ve Orta Doğu’daki ham madde ihracatçısı

ekonomilerin beklenenden daha fazla ya-

vaşlamasına yol açabilecek risk faktörlerini

oluşturuyor.

Son üç yılda ticari değerler ve üretim

miktarı birbirlerine paralel bir şekilde iler-

ledi. Ancak ticari büyüme ile gayrisafi yurt

içi hâsıla büyümesi arasındaki özel ilişkinin

artık sağlam temellerin üzerinde olup ol-

madığı tartışılıyor. Bu ilişkinin bozulması

doğal olarak son yıllarda mali tahminlerin

yapılmasını zorlaştırdı, dolayısıyla 2015 ve

2016 yılları için yapılacak olan mali öngö-

rüleri de doğrudan etkileyebilir.

Ayrıca ekonomistlerin gelişmekte olan

ülkeler için verdiği 2015 ihracat büyüme

rakamları %3,6, ithalat rakamları ise %3,7

dolaylarında. Gelişmiş ekonomiler için ise

bu rakam hem ihracat hem de ithalat için

%3,2. Bununla birlikte küresel ekonomi-

nin toparlanmasının risk oluşturabileceği

de bir gerçek. Dolayısıyla burada dikkat

edilmesi gereken husus ABD ekonomisi-

nin gösterdiği toparlanma performansı.

2014’ün ilk çeyreğinden itibaren göster-

diği yukarı eğilimli toparlanma hareketi,

ABD’nin gayrisafi yurt içi hâsıla rakamla-

rını artırırken, işsizlik rakamlarını da dü-

şürdü. Amerikan ekonomisindeki güçlenme

sinyali küresel talebi desteklerken küresel

ticari toparlanmaya da katkıda bulundu.

Ancak sıkı parasal şartlar ve petrol fiyat-

larının uzun vadede düşük seyretmesi bu

tabloyu tersine çevirebilir.

Dünya Mal Ticareti ve

Reel Milli Gelirindeki Büyüme / 2007-2016