7 / 132
7
EKONOMİK
FORUM
Büyüme rakamı yüksek gözükse de, ayrıntılara bakıldığında
bunun genele yayılmadığı görülüyor. Tüm sektörler ç n yaygın ve
sürdürüleb l r düzeyde yüksek b r büyüme henüz söz konusu değ l.
emtia fiyatlarındaki düşük seyir ve süregelen makro ihtiyati
politika tedbirleri çerçevesinde 2016 yılında cari işlemler
dengesindeki iyileşmenin devam etmesi bekleniyor. Jeo-
politik gelişmelere bağlı olarak turizm gelirlerinde yaşana-
bilecek olası azalışlarsa bu tablo üzerinde bir risk faktörü
olacaktır.
İşgücü piyasasına ilişkin öncü göstergeler önümüzdeki
dönemde işsizlik oranlarının yatay bir aralıkta hareket ede-
ceğine işaret ediyor. İstihdam artışına en yüksek katkının
hizmetler sektöründen geldiği görülüyor. Sanayi istihdamın-
da oldukça sınırlı bir gerileme gözlenirken inşaat istihdamı
artmaya devam ediyor.
Yıllık enflasyon 0,8 puan yükselerek yüzde 9,6 olarak
gerçekleşti. Enflasyondaki yükselişte işlenmemiş gıda öne
çıktı. Gıda ürünlerindeki yıllık enflasyon yüzde 11,7’ye yük-
seldi. Taze meyve-sebze alt grubunda fiyat artışı yüzde
20’ye ulaştı.
Mali disiplinin sürdürülmesi Türkiye ekonomisinin olum-
suz dış şoklara karşı duyarlılığını azaltan temel unsurlardan
biri oldu. Küresel belirsizliklerin yüksek olduğu mevcut kon-
jonktürde bunun devamı önem taşıyor. Mali disiplini kalıcı
hale getirecek ve tasarruf açığını azaltacak tedbirler alınması
makroekonomik istikrarı destekleyecektir. Azalacak kamu
borçlanma ihtiyacı daha az finansman talebi yaratacağından
faizlerinin düşmesini sağlayacaktır. Böylece vatandaşların
ve reel sektörün üzerindeki yükün azalmasına ve toplumsal
refahın artmasına olumlu katkıda bulunacaktır.
Yine bu kapsamda maliye politikasının sadece gelir
artırmaya değil, gider azaltmaya odaklanması da gerekiyor.
Buna niye ihtiyaç duyulduğunun en güzel örneği benzin
fiyatlarının yüksekliğidir.
Ham petrol fiyatı 2014 yılının ortalarında 110 dolar
civarındaydı. 2015 sonunda 40 dolara geriledi. Yani dünya
fiyatında yüzde 64 gerileme yaşandı. Türkiye’de aynı dö-
nemde kurşunsuz benzinin pompa satış fiyatı ancak yüzde
14 ucuzladı. 2014 yılı ortalarında litresi 5 liradan satılıyordu.
2015 yılı sonunda 4,3’e geriledi. Ama mesela Amerika’da
aynı dönemde benzinin fiyatı yarı yarıya azaldı.
Pekii neden bizim memlekette olmadı. Dünya petrol fi-
yatındaki azalma, neden millete tam yansımadı? İki nedenle.
Birincisi esasında yurtiçi vergisiz pompa fiyatı da yüzde 30
civarında azaldı. Ama aynı dönemde benzindeki vergi yükü
artırıldı. İkincisi de yine aynı dönemde dolar, Türk Lirası kar-
şısında yaklaşık yüzde 40 değer kazandı. Sonuçta devletin
petrol faturasındaki azalma, milletin benzin faturasına tam
anlamıyla yansımadı.
Ama olumsuz etki burada bitmedi. Elektrik faturamız da
yükseldi. Çünkü elektrik üretiminin yüzde 40’ını doğal gaz
ile yapıyoruz. Aynı dönemde dünyada doğal gaz fiyatları da
yaklaşık yüzde 30 düştü. Ama bizdeki elektrik fiyatları yine de
arttı. Dolar bazındaki banka kredilerinin finansmanı için yani
sistemi döndürebilmek için elektrik fiyatları da yükseltildi.
Demek ki cari açığa dayalı büyüme modelinin bir türlü
değiştirilememesi, vergi sisteminin dolaylı vergilere dayalı
yapısı, gider azaltmak yerine gelir artırmaya öncelik veril-
mesi, özelleştirmenin yanlış tasarlanıp uygulanması gibi pek
çok yapısal sorunun faturası er ya da geç karşımıza çıkıyor.
Özetle ekonomideki mevcut göstergeler iktisadi faaliyet-
te ılımlı bir büyüme sürdüğüne işaret ediyor. Önümüzdeki
dönemde ücret artışları ve petrol fiyatlarındaki düşük seyir
vasıtasıyla gelir kanalının yurtiçi talebi destekleyeceği düşü-
nülüyor. Jeopolitik gelişmeler aşağı yönlü risk oluştursa da
Avrupa Birliği ülkelerinin talebindeki artışın ihracat üzerin-
deki olumlu etkisi güçlenerek sürüyor.
TOBB Başkanı
Avrupa Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği
(Eurochambres) Başkan Yardımcısı
İslam Ticaret, Sanayi ve Tarım
Odası (ICCIA) Başkan Yardımcısı ve
Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) Yönetim Kurulu Üyesi
baskanlik@tobb.org.trM. R fat
HİSARCIKLIOĞLU