7 / 132
7
EKONOMİK
FORUM
Büyüme rakamı yüksek gözükse de, ayrıntılara bakıldığında
bunun genele yayılmadığı görülüyor. Tüm sektörler ç n yaygın ve
sürdürüleb l r düzeyde yüksek b r büyüme henüz söz konusu değ l.
Hemen ilk akla gelen neden doların değer kazanması.
Ama eskiden nasıl lira değerlendi milli gelir arttı diye övünmü-
yorsak, şimdi de bir tek lira değer kaybetti diye 10 bin doların
altına inmedik. Zaten bütün göstergeler aşağı yönlüydü, kişi
başı milli gelir de aşağıya bunlara uydu. Türkiye zaten epey
bir süredir uzun dönem ortalamalarının altında bir oranda
büyüyor. Şimdi buna bir de liranın değer kaybı eklenmiş oldu.
Kişi başı geliri 3 bin dolardan 10 bin dolara çıkarken yap-
tıklarımızı yaparak, 10 binden 25 bin dolara sıçrayabilmek
mümkün değil. Türkiye’nin aynı malları, aynı şirketlerle, aynı
pazarlara satarak, ihracatını 150 milyar dolardan 500 milyar
dolara yükseltebilmesi de mümkün değil. Bunun sıkıntılarını
zaten yaşamaya başladık. İnovasyon hikâyeleri anlatarak, ino-
vasyon kültürünü yaymamız da mümkün değil. Türkiye’nin
teknolojik yenilenmeye ihtiyacı var. Yeni bir sanayi politikasına
ihtiyacı var. Yeni bir büyüme hikâyesine ihtiyacı var.
Türkiye küreselleşme süreciyle 1980’lerin başında yüz
yüze geldi. Küreselleşme bizim için ülke sınırları dışına mal
göndermekti o dönemde. Türkiye ihracat yapmaya başladı.
1980’lerin başında toplam ihracatımız yalnızca 3 milyar dolar
civarındaydı. 2000’lerin başına geldiğimizde 30 milyar dolar
civarına yükselmişti. Şimdi ise 150 milyar dolar civarında.
Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği düzenlemesi, Türkiye eko-
nomisinin ihracat performansını önemli ölçüde artırdı. Ama
bu etkileyici ihracat performansının yüzde 65’i, aynı şirketlerin
aynı ürünleri aynı pazarlara satmalarından kaynaklandı. İhracat
artışının yalnızca yüzde 11’i yeni şirketlerin ihracat yapmaya
başlamasıyla elde edildi. Demek ki KOBİ’lerimiz ihracat yap-
mayı yeterince öğrenemedi.
İhracatımızın yüzde 74’ünü yalnızca 1000 firma yapmış.
Yani ihracatta belli firmalara yoğunlaşma pek fazla. Mem-
lekette 700 bin civarında şirket var ve bunların neredeyse
binde 1,5’i dışarıya mal satmaya odaklanmış. Şirketlerimizin
çoğunluğu ihracat yapamıyorsa bu, ihracat yapmanın mali-
yetinin yüksekliğinden olabilir. Demek ki bizim ihracat destek
mekanizmalarımız ihracat yapmayı yaygınlaştıramamış, ihracat
yapan şirketleri çeşitlendirememiş.
Türkiye’de bizim ana problemimiz hala yeni sanayi dev-
riminin farkında değilmiş gibi yapmamızdan kaynaklanmak-
tadır. Bilgi ve iletişim teknolojisindeki gelişmelerin neleri
değiştirdiğinden haberdar olmamak, Türkiye’nin ihracat destek
sistemini doğru kurgulamasını engelliyor.
Böyle baktığımda üç temel öncelik görüyoruz. Birincisi, KO-
Bİ’lerin dijitalleşmesidir. KOBİ’lerin dijitalleşmesi, yeni şirketlerle
yeni pazarlara yeni ürünler satılabilmesi için ön şarttır. Dolayı-
sıyla“bütün KOBİ’ler buluta”demek gerektiğini düşünüyorum.
Bunun KOBİ yönetimde bir zihniyet değişikliğini tetikleyeceği
kanaatindeyim. KOBİ’leri dijitalleştirmeden hiçbir şey olmaz.
İkincisi, Türkiye’nin kara yolu ağı 1,1 milyon kilometre iken
fiber optik kablo ağı sadece 240 bin kilometredir. Kore’de
kilometrekare başına 6 kilometre fiber optik kablo düşerken
Türkiye’de bu oran sadece 300 metredir. Yani KOBİ’ler artan
bir biçimde dijitalleştikçe bu altyapı bize yetmeyecektir. Za-
man memleketi fiber ağlarla örme zamanıdır. Üçüncüsü, yeni
küresel dijital ödemeler sistemine ülkeyi hızla dâhil etmek
gerekmektedir.
Bugün KOBİ’lerin ihracat yapmaya başlamaları dünden
çok daha kolaydır. Elbette değişen küresel ortamın farkında
olup değişene hızla uyum sağlarsak bu mümkün olur. Yeni
yatırım teşvik ve ihracat stratejinin tasarlandığı bu günlerde
zamanın ruhunu yakalamak için elimizde önemli bir fırsat var.
Önümüzdeki dönemde ülkeler ikiye ayrılacak. Bunları başarılı
bir biçimde yapanlar ve yapamayanlar diye. Bakalım Türkiye
nerede yer alacak?
TOBB Başkanı
Avrupa Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği
(Eurochambres) Başkan Yardımcısı
İslam Ticaret, Sanayi ve Tarım
Odası (ICCIA) Başkan Yardımcısı ve
Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) Yönetim Kurulu Üyesi
baskanlik@tobb.org.trM. R fat
HİSARCIKLIOĞLU