Forum 263

123 / 132

123 EKONOMİK FORUM
İlk çeyrekteki sanayi üretimi gerçek-
leşmesine dayanılarak yapılan tahminler
neredeyse bire bir doğru çıktı ve GSYH
söz konusu dönemde yüzde 4.8 oranında
büyüdü. İlk çeyrekte sanayi üretiminde
yüzde 5.6 gibi çok yüksek bir artış ger-
çekleşmiş ve bu artışın etkisiyle GSYH’de
de yüzde 4.8-5.0 aralığında bir büyüme
beklendiği dile getirilir olmuştu. Geçen
sayımızda bu görüşe yer verdiğimiz ha-
tırlanacaktır. İşte gerçekleşme tam da
tahmin edilen sınır içinde geldi.
TÜİK’in sanayi üretimi verisi çerçeve-
sindeki üretim artışı yüzde 5.6 olurken,
GSYH kapsamındaki sanayi sektörünün
büyümesi de yüzde 5.9 olarak gerçekleşti.
İlk çeyrekte yüzde 5.9 olan sanayide-
ki gelişme, büyümeyi yüzde 4.8’e taşıyan
en büyük etken, bu tartışılmaz. GSYH’nin
sanayi dışındaki kalemlerinde büyüme
yüzde 4.3’te kaldı.
İlk çeyrekteki yüzde 4.8’lik GSYH artı-
şı tartışma götürmeyecek ölçüde iyi bir
oran. Ama artık önemli olan içinde bu-
lunduğumuz çeyrek ve sonraki dönemler.
İlk çeyrekteki bu hızı koruyabilecek miyiz,
koruyamayacak mıyız, üstünde durmamız
gereken bu.
GSYH kapsamındaki sanayi sektörü
büyümesinin bu yıl ilk çeyrekte yüzde
5.9 olduğunu belirttik. Bu oran, geçen
yıl ilk çeyrekte yalnızca yüzde 0.4 düze-
yinde oluşmuştu. Sanayideki büyüme
yüzde 5.9 değil de geçen yılki düzeyde
kalsaydı, bu yılın toplam büyümesi yüzde
4.8’e ulaşmak şöyle dursun, ancak yüzde
3 olacaktı.
Yani çok açık ki ilk çeyrekte büyümeyi
sanayi üretimi sırtlayıp bu düzeylere ta-
şıdı. Sanayinin nefesi, sanayinin gücü bu
sırtlamayı sürdürmeye yetecek mi peki?
Pek sanılmıyor, çünkü ilk işaretler hiç de
umut verici değil.
TÜİK’e göre ilk çeyrekte yüzde 5.6 olan
sanayi üretimi artışı nisana çok kötü bir
giriş yaptı. Nisan ayındaki üretim, geçen
yıla göre yalnızca yüzde 0.6 artış göster-
di. Mayıs ve hazirandaki artışın düzeyini
kestirmek de pek kolay değil.
Sonuç olarak sanayide ilk çeyrekte
gözlenen o hızlı artış giderek yavaşlaya-
cak gibi görünüyor.
İkinci çeyrek, sanayi üretiminden kay-
naklanacak yavaşlamayla daha ılımlı bir
artışla geride kalacak gibi. Bir oran vermek
için henüz çok erken, ama en azından ilk
çeyrekte oluşan gibi yüzde 4.8 dolayında
bir artış gerçekleşmeyeceğini söylemek
mümkün.
Üçüncü çeyrekte ise bizi işgünü sayısı
açısından büyük bir dezavantaj bekliyor.
Temmuz ayının yaklaşık üçte biri Ramazan
Bayramı tatiliyle geçecek. Eylüle gelece-
ğiz, bu kez de söz konusu ayın yine yakla-
şık üçte biri Kurban Bayramı tatili olacak.
Yani üç ayın 20 günü, bir başka ifadeyle
neredeyse dörtte biri tatil.
Bu da üretimi, dolayısıyla GSYH’yi
belirgin bir şekilde etkileyecek. Ya artış
hızı yavaşlayacak ya da bir gerileme ya-
şanacak.
Yıllık oran yüzde 4.5
GSYH ve değişim oranı çeyrekler itiba-
riyle açıklanıyor, yıllık büyüklük ve değişim
olarak da takvim yılı kullanılıyor. Ancak
yıllık büyüklük ve oranı, açıklamanın ya-
pıldığı son çeyrek itibariyle geriye doğru
bir yıllık olarak izlemek de mümkün. Bu,
gidişatı görmek açısından önemli bir veri.
Türkiye ekonomisi geçen yılın tümün-
de yüzde 4 büyümüştü. İlk çeyrek sonuna
geldik, yıllık büyüme yüzde 4.5’e ulaştı. Bu
oranı, son dört çeyrek toplamıyla önceki
dört çeyrek toplamını kıyaslayarak bulu-
yoruz. Son dört çeyrek; geçen yılın ikin-
ci, üçüncü ve dördüncü çeyrekleri ile bu
yılın ilk çeyreği. Bu şekilde bulduğumuz
GSYH büyüklüğünü, aynı şekilde hesap-
ladığımız bir önceki yılın büyüklüğü ile
kıyaslama yoluna gidiyoruz.
İşte bu oran, yani mart sonu itibariyle
Türkiye’nin yıllık büyüme hızı yüzde 4.5
düzeyinde. 2016 sonu için öngördüğü-
müz büyüme hızı da aynı, yüzde 4.5.
Ama yukarıda sıraladığımız neden-
GÖSTERGELER
GSYH
PROJEKSİYON
Alaattin AKTAŞ l