ne kadar büyük etki ettiğinin en tipik ör-
neklerini 2008 ve 2009 yıllarında yaşadık.
2008’de eylül sonunda %3.5 olan yıllık artış,
son çeyreğin çok kötü gelmesi yüzünden ara-
lık sonunda %0.7’ye indi. 2009’da ise bu kez
son çeyrek, olumlu baz etkisi sayesinde eylül
sonunda negatif %7.9 olan büyümenin, yıl
sonunda yine negatif olmakla birlikte %4.8’e
gerilemesiyle sonuçlandı.
DEVLET DURDU, VATANDAŞ HARCIYOR
Bu yıl devletin nihai tüketim harcamala-
rının üçüncü çeyrekte adeta durduğu, hane
halkının ise tüketim harcamalarına hızını
düşürmekle birlikte devam ettiği gözleni-
yor. Harcamalar yöntemiyle GSYH verileri-
ne göre, hane halkının geçen yılın tümünde
%0.6 gerileyen nihai tüketim harcamaları,
bu yıl çeyrekler itibarıyla %3.4, %5.6 ve %5.1
büyüdü.
Buna karşılık, devletin nihai tüketim har-
camaları geçen yılın tümünde %6.1 arttıktan
sonra, bu yıl ilk iki çeyrekte de artmaya de-
vam etti. Devletin nihai tüketim harcamala-
rında ilk iki çeyrekte %7.6 ve %7.8 artış oldu,
üçüncü çeyrekte ise frene basıldı ve bu harca-
malardaki artış %0.6’ya indi.
“Hanehalkı çok tüketiyor, çok borçla-
nıyor, ayağını yorganına göre uzatmıyor”
denilerek kredi kartlarına, taksit sayısına sı-
nırlama getirme isteğinin altında bu oranlar
yatıyor olsa gerek. Ama ürettiğini iç piyasa-
da daha az satabilir duruma gelecek sanayi,
ihracatta da sıkıntı yaşarsa, sanıyor muyuz
ki büyümede gelecek yıllarda bu yılı arama-
yacağız?
Cari işlemler dengesi ekim ayında 2.9
milyar dolar açık verdi, yılın ilk 10 ayındaki
açık da 51.9 milyar dolar oldu. Ekim sonu iti-
barıyla yıllık açık ise 60.9 milyar doları buldu.
Cari açıkta ekim ayı verilerinde de, gerek
dönem, gerek yıllık bazda oluşan rakamlarda
da dikkat çekecek bir yön, bir sürpriz yok.
Yıllıklandırılmış cari açık ekim sonunda
60.9 milyar dolara ulaştı ve böylece son 16
ayın en yüksek düzeyine çıkılmış oldu. Yıllık
açık, daha önce geçen yıl haziranda 61.1 mil-
yar dolar düzeyinde oluşmuştu.
Cari işlemler dengesinde yıllık bazda 76.9
milyar dolarla 2011’in ekim ayında zirveye
çıkılmış, sonrasında iniş başlamıştı. Arada
bazı aylarda küçük dalgalanmalar görülse de
bu iniş geçen yılın sonunda oluşan 48.5 mil-
yar dolara kadar sürdü. Sonrasında ise yeni-
GÖSTERGELER
116
EKONOMİK
FORUM
Üçüncü çeyrek ve yıl sonu
itibarıyla
yıllık GSYH
Eylül itibariyle
Yılsonu itibariyle
Milyon TL Değ. (%) Milyon TL Değ. (%)
2008 103.739
3,5
101.922
0,7
2009
95.583 -7,9
97.003 -4,8
2010 103.489
8,3
105.886
9,2
2011 113.698
9,9
115.175
8,8
2012 117.261
3,1
117.675
2,2
2013 121.166
3,3
ÖDEMELER DENGESİ:
Yıllık cari açık
(Milyon $)
