Ticaret odalarının
kuruluşu ve bir öneri
O
smanlı
İmparatorluğu’nda,
özellikle 19. yüzyılda tica-
retin geliştirilmesine daha
fazla önem verildiğini gö-
rüyoruz. Ticaretle uğraşan kişilerin bir
teşkilat altında toplanması düşünülmüş,
bu maksatla Avrupa’daki durum incele-
nir. 1879’da sadrazam olan Küçük Sait
Paşa bu konuya öncülük eder, Avrupa’da-
ki ticaret mevzuatını Türkçeye çevirte-
rek ilgili kişi ve kuruluşları bilgilendirir.
Sadrazamlığı zamanında, Ticaret Mü-
dürlüğü’nde gerekli araştırmaları yapan
Küçük Sait Paşa’nın desteğiyle neticede
Fransa’da uygulanan sistem esas alına-
rak, 11 maddelik bir nizamnâme (tüzük)
hazırlanır ve 12 Aralık 1879’da Meclis-i
Vükelâ’ya (Bakanlar Kurulu) sunulur.
Tüzük, 18 Ocak 1880 tarihinde yapılan
toplantıda müzakere edilerek, aynı gün
padişah II. Abdülhamit’e arz edilir ve 19
Ocak 1880 günü de onaylanır. Tüzüğün
10’uncu maddesi, Ticaret Odası’nın kuru-
luşunu takip eden 15 gün zarfında bir iç
tüzük hazırlanmasını gerekli kılar. Ancak
kısa sürede bunun mümkün olamayacağı
anlaşıldığı için geçici olarak Cemiyet-i Ti-
câriye adıyla bir birim kurulur ve İstanbul
Ticaret Odası’nın görevini muvakkat (ge-
çici) bir süre üstlenir.
Cemiyet-i Ticâriye’nin, 21 Nisan
1880’den itibaren çeşitli toplantılar ya-
parak hazırladığı iç tüzüğü, Ticaret Nezâ-
reti’ne sunulur. 47 maddelik iç tüzük,
27 Aralık 1881 tarihinde onaylanır. İç
tüzüğün kabulünden sonra, daha önce
kurulmuş olan Cemiyet-i Ticâriye lağve-
dilir ve 14 Ocak 1882 tarihinden itibaren
İstanbul Ticaret Odası resmen faaliyete
geçer. Bu iç tüzük, taşrada kurulan ticaret
odalarına da örnek teşkil ettiği için, do-
ğal olarak, taşradaki ticaret odaları İstan-
bul’dan sonra kurulur.
TAŞRA İLLERİNDE TİCARET ODALARININ KURULMASI
İstanbul Ticaret Odası, 1882 yılında 44 toplantı yaparak,
ticaretin geliştirilmesi için çeşitli önerilerde bulunur. Taşrada
ticaret odaları kurulması, tellâllar ve simsarlar tüzüğüyle ti-
caret okullarının ders programlarının yani müfredatının ha-
zırlanması gibi önemli hususlar bu dönemde ele alınır.
İstanbul Ticaret Odası’nın çalışmaları son derece faydalı
olur. Ticaret erbâbını bilgilendirmek ve aralarındaki iletişi-
mi güçlendirmek amacıyla Dersaâdet Ticaret Odası Gazetesi
adıyla pazartesi günleri yayımlanan haftalık bir gazete çıka-
rılmaya başlanır. Gazetede odanın çalışmaları anlatılır, bu-
nun yanında taşradaki ticarî faaliyetlerle ilgili bilgilere de yer
verilir.
21 Şubat 1300 (5 Mart 1885) tarihinde İstanbul Ticaret
26
EKONOMİK
FORUM
MAKALE
Ticaret odaları kurulurken İstanbul Ticaret Odası’nın iç tüzüğü esas alındığından
taşradaki ticaret odalarının 14 Ocak 1882 tarihinden önce kurulmasının
mümkün olmadığı
ve ayrıca Dersaâdet Ticaret Odası Gazetesi’nin bütün sayıları
incelendiğinde, İstanbul’la beraber, taşradaki vilâyetlerin ekonomik durumu
hakkında kıymetli bilgilere ulaşılacağı görülüyor.
