İklim
müzakerelerinin
sınırları
Prof. JEFFREY D. SACHS
D
ünya iklim değişikliği krizini çöze-
cekse, yeni bir yaklaşıma ihtiyaç var.
Hâlihazırda önde gelen ülkeler iklim
değişikliği müzakerelerini, karbon-
dioksit emisyonunu kimin düşüreceği şeklinde
görüyor (ağırlıklı olarak kömür, petrol ve gaz kulla-
nımından). Her biri, emisyon azaltılmasına küçük
“katkılar” yapmayı kabul edip, diğer ülkeleri daha
fazlasını yapmaya itelemeye çalışıyor. Örneğin
ABD, Çin de aynısını yaparsa küçük bir miktar
karbondioksit azaltmayı “kabul edecek”.
Yaklaşık 20 yıldır, iki temel açıdan yanlış olan
bu yetinmeci ve kademeli zihniyete sıkışıp kalındı.
Birincisi, işe yaramıyor, karbondioksit emisyonları
azalmıyor, artıyor. Küresel petrol endüstrisi hid-
rolik kırma, sondaj yaparak ve Kuzey Kutbunda
keşif yaparak, kömürü gaza dönüştürerek ve yeni
sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesisleri inşa ederek
gününü gün ediyor. Dünya, iklimi ve gıda arzı sis-
temlerini yıldırım hızıyla enkaza çeviriyor.
İkincisi, enerji sisteminden “karbonu çıkar-
mak” teknolojik olarak çok karmaşık. ABD’nin
gerçek sorunu Çin’in rekabeti değil, 17,5 trilyon
dolarlık bir ekonomiyi fosil yakıttan düşük karbon-
lu alternatiflere geçirmenin karmaşıklığı. Çin’in
sorunu da ABD değil, dünyanın en büyük veya
ikinci büyük (kullanılan verilere bağlı olarak deği-
şiyor) ekonomisini kömüre olan derin bağımlılığın-
dan nasıl uzak tutacağı. Bunlar esasen müzakere
değil, mühendislik sorunlar.
Şüphesiz ki her iki ekonomi de üretimlerini
keskin şekilde keserlerse karbonu giderebilirler.
Ama ne ABD ne de Çin bunu yapmak için milyon-
larca kişilik istihdamdan ve trilyonlarca dolardan
vazgeçemiyor. Aslına bakılırsa mesele, ekonomik
olarak güçlü kalırken karbonun nasıl giderileceği.
İklim müzakerecileri bu soruyu cevaplayamaz
fakat Tesla’dan Elon Musk gibi yenilikçiler ve Co-
lumbia Üniversitesi’nden Klaus Lackner gibi bilim
insanları cevaplayabilir.
TEKNOLOJİ, ENERJİ VERİMLİĞİ ALANINDA DA
YENİ ATILIMLAR SUNUYOR
Dünya enerji sisteminden karbon gidermek,
devasa ve giderek artan elektrik üretiminin at-
mosfere karbondioksit salımını önlemeyi gerek-
tirir. Ayrıca sıfır karbonlu bir taşıma filosuna
geçişi ve kilovat/saat enerji başına çok daha fazla
üretimi varsayar.
Sıfır karbonlu elektrik erişilebilir mesafede.
Rüzgâr ve güneş enerjisi bunu şimdiden temin
edebilir, ama ille de ihtiyaç duyulan zaman ve yerde
değil. Bu kesintili temiz enerji kaynakları için depo-
lama alanında çığır açılmasına ihtiyaç var.
Bir başka sıfır karbon enerji kaynağı olan nük-
leer enerjinin de gelecekte büyük bir rol oynaması,
yani güvenli olduğu konusunda kamuoyunun güve-
nini artırması gerekiyor. Fosil yakıtlar bile, karbon
yakalama ve depolama kullanılırsa, sıfır karbonlu
enerji üretebilir. Lackner, karbon yakalama ve de-
polama (CCS) stratejilerinde bir dünya lideri.
Ulaştırmanın elektrikli hale getirmesi zaten
kapımızda ve Tesla, çok yönlü elektrikli araçlarıyla,
kamuoyunun hayallerini ve ilgisini elde ediyor.
Yine de elektrikli araçların maliyetini düşürmek,
güvenilirliklerini artırmak vemenzillerini uzatmak
için daha fazla teknolojik ilerlemeye ihtiyaç var.
Araçlarda hızlı bir gelişme olmasına istekli olan
Musk, geçtiğimiz aylarda Tesla’nın patentlerini
rakiplerinin kullanımına açarak tarihe geçti.
Teknoloji, enerji verimliği alanında da yeni
atılımlar sunuyor. Yeni bina tasarımları, yalıtıma,
doğal havalandırmaya ve güneş enerjisine çok daha
fazla dayanarak, ısıtma ve soğutma giderlerini dü-
şürdü. Nanoteknolojideki gelişmeler, üretimi için
çok daha az enerji gerektiren daha hafif yapı malze-
Dünyanın, düşük karbonlu elektriği benimsemek için bir başka
“onlara karşı biz” müzakeresine değil, uyumlu bir çabaya
ihtiyacı var. Bütün ülkeler, birçoğu hâlâ ticari olarak piyasada
bulunmayan yeni, düşük karbonlu teknolojilere ihtiyaç duyuyor.
Bu yüzden iklim müzakerecileri bu teknolojik atılımların yapılması
ve tüm ülkelerin yararlanmasını sağlamak için nasıl işbirliği
yapacaklarına odaklanmalı.
GÖRÜŞ
90
EKONOMİK
FORUM
Jeffrey D. Sachs
Columbia Üniversitesi’nde
Sürdürülebilir Kalkınma
Profesörü, Sağlık Politikası
ve Yönetimi Profesörü
ve Dünya Enstitüsü
Direktörüdür. Ayrıca
Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri’ne Milenyum
Kalkınma Hedefleri
konusunda Özel
Danışmanlık yapmaktadır.
