EKONOMİK
FORUM
53
i
ARAŞTIRMA
rete olan etkisi göz önüne alındığında, Türkiye için olumsuzlu-
ğun işaretlerini veren önemli bir diğer gösterge.
Durumu biraz daha da basite indirgemek gerekirse, pet-
rol fiyatlarındaki düşüşün uzun vadede öne çıkan olumsuz
etkileri, ihracat, ithalat ve turizm gelirlerinin düşmesi, diğer
taraftan da Türkiye’de, 2009 yılında doğrudan sermaye giriş-
lerinin bir önceki yıla göre %56 oranında azaldığı göz önünde
bulundurursak, doğrudan sermaye girişlerinin azalması olarak
sıralanabilir. Buradan da kamu ve özel sektör harcamalarında-
ki bu daralmanın ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyeceği
söylenebilir.
Turizm açısından bakıldığında, 2013 yılı verilerine göre
Türkiye’ye gelen toplam turist sayısı içinde petrol ihraç eden
12 ülkenin payı (Tablo I) %21 civarında olduğu görülüyor. Rus-
ya’nın turizm sektörümüzde olan etkisi hakkında bir parantez
açmakta fayda var. 2013 yılında Türkiye’ye giriş yapan yaklaşık
35 milyon turistin 4 milyonu Rusya’dan geldi. Yani Türkiye’ye
turist gönderen ülkeler arasında Rusya Almanya’dan sonra
ikinci sırada yer alıyor. Bilindiği gibi insanların gelirlerinde
azalma olduğu zamanlarda, harcamalarını öncelikle kıstığı
alanlardan biri tatil harcamaları oluyor.
4
Dolayısıyla petrol fi-
yatlarının uzun süre bu seviyelerde kalması ve ülke ekonomile-
rinin olumsuz gidişatlarının devam etmesi halinde Türkiye’ye
gelen turist sayısında yaşanabilecek azalış dikkate alınmalı.
Bu açıdan bakıldığında Rus turistlerin 2013 yılında Türkiye’de
kişi başına harcadıkları ortalama 571
5
dolar Türkiye için hiç de
azımsanacak bir döviz kaybı değil. Yani turizm alanına bakıl-
dığında, petrol fiyatlarındaki düşüş önce o
ülke vatandaşlarının cebini yakacak, daha
sonra da bizimkini.
PETROL FİYATLARINDAKİ DÜŞÜŞÜ
FIRSATA ÇEVİRMEK MÜMKÜN
Petrol fiyatlarındaki düşüş ilk bakışta
olumlu gözükse de, uzun vadede işler deği-
şiyor ve Türkiye’ye olan olumsuz etkileri-
nin de ortaya çıkması çok uzak bir ihtimal
olarak görülmüyor. Petrol ihraç eden ülke-
lerin birçoğunun Türkiye’nin hem önemli
ihracat ortakları olması hem de jeopolitik
komşusu konumunda olmaları nedeni ile
küresel ortamda yaşanan bu olumsuz ha-
vanın Türkiye’yi teğet geçmesi bu kez zor
gibi görünüyor.
Evet, petrole verdiğimiz paranın büyük
bir kısmı cebimizde kalacak. Ancak düşük
petrol fiyatların devamlılığı ve ekonomi-
lerinin petrole olan bağımlılığı yüksek
ülkeler göz önüne alındığında, bu durum,
ülkelerin ihracat gelirlerinin düşmesi, it-
halatlarının azalması, dahası dünya tica-
retinin azalması ve ekonomik büyümenin
düşmesi anlamına geliyor.
Tablo III’te görüldüğü üzere, ülkele-
rin ekonomilerindeki olumsuzluklar Tür-
kiye’den yaptıkları ithalatlarını toplam
ithalatlarına göre daha yüksek oranda
etkiliyor. Bu durumun nedenleri iyice
araştırılmalı, söz konusu ülkelere ihraca-
tımızın kompozisyonunun bu noktada ne
kadar rol oynadığı ortaya konulmalı. Pet-
rol fiyatlarındaki düşüşten kaynaklanan
kazancımızı ölçmemiz mümkün, ancak ka-
yıplarımızı ölçmemiz çok daha zor olacak.
Bu nedenle karar vericilerimizin dikkatli
ilerlemesi gerekiyor. Bu süreci aslında bir
fırsata çevirmemiz de mümkün. Tek bir
emtiaya bağımlı olan ülkelerle dış ticareti-
mizin ağırlığını düşürerek, mevcut dış ti-
caret pazarlarımızı ve ihracat ürünlerimizi
çeşitlendirmeye yönelebiliriz. Böylece dış
dünyayla olan bağlarımızı daha istikrarlı
bir raya oturtmuş oluruz.
Dipnotlar:
1) Irak ve Kuveyt, veri yetersizliğinden dolayı
incelenememiştir.
2) Güven Sak, Petrol fiyatlarındaki düşüş, Türkiye’nin
göreli görünümünü olumlu etkiler
tr/tr/blog/s/4968 4
3) Veri yetersizliğinden dolayı İran ve Irak tabloya
eklenememiştir.
4) Ryan, Chris, 2003. Recreational Tourism: Demand and
Impacts.
5) TÜRSAB.
2009 YILINDA PETROL FİYATLARINDA
YAŞANAN DÜŞÜŞLE BİRLİKTE
PETROL
İHRAÇ EDEN ÜLKELERİN PETROL
GELİRLERİNİN CİDDİ ORANLARDA
AZALDIĞI GÖRÜLÜYOR
. BU DA
TOPLAM İHRACAT GELİRLERİNDE BİR
AZALMA ANLAMINA GELİYOR.
