EKONOMİK
FORUM
97
i
Bu aşılar tetanoz, boğmaca, difteri, Haemophilus influ-
enzae tip B, kızamık, kızamıkcık, kabakulak, suçiçeği,
pnömokok ve influenza aşılarıdır. Hepatit A ve B, poli-
omiyelit, tifo, Japon ensefaliti, kene kaynaklı ensefalit
ve kuduz da seyahatle ilişkili risk durumlarında öne-
riliyor. Bazı enfeksiyonların endemik görüldüğü
belirli bölgelere gitmeden önce ise zorunlu aşıların
yapılması (Sarı humma, Neisseria menengitidis)
gerekiyor (Tablo 1).
KİŞİSEL HİJYEN VE BESLENME TEDBİRLERİ
Seyahat enfeksiyonlarının birçoğu, kontamine (ya-
bancı maddelerin karışmasıyla kirlenmiş) olmuş gıda ve
suların tüketimiyle ortaya çıkıyor. Açıkta satılan gıdalar, çiğ
tüketilen, pişirilmemiş ya da az pişirilmiş gıdaların güvenli olmadığı
dikkate alınması gerekiyor. Su ve içeceklere buz konulmaması da
başka bir önlem olarak akılda tutulmalı. Kapalı ve ambalajı bozul-
mamış su ve içecekler tüketilmeli. İyi pişmiş ve sıcak servis yapılan
yiyecekler veya konserve yiyecekleri tercih edilmeli. Pişmemiş/çiğ,
az pişmiş et ve et ürünlerinden, krema, mayonezli salatalardan
kaçınılmalı. Seyahatle ilişkili turist ishaline karşı en iyi yöntem,
“Kaynat, pişir, kabuğunu soy, yıka” bunlar ya-
pılamıyorsa hiçbirini yememek ve içmemek
alınacak en önemli tedbir oluyor.
Seyahat edenler arasında turist
ishali en yaygın görülen hastalık. Ge-
lişmiş ülkelerden gelişmekte olan ül-
kelere 2-3 hafta seyahate gidenlerden
%50 oranında ishal görülüyor. Etken
olarak Enterotoksijenik ve Enterohe-
morajik Escherichia coli, Campylobac-
ter, Salmonella ve Shigella türleri başta
geliyor. Daha az oranlarda ise virüslerden
Norovirusler ve protozoerlerden Entamoe-
ba histolytica etken oluyor.
Korunmada antibiyotikler genelde
önerilmiyor. Tedavi, dışkı incelemesi ve
kültür sonucuna göre düzenlenmeli, ancak
seyahat sırasında bu tür işlemlerde zorluk
olması nedeniyle riskli bölgelere gidenler
doktorunun önerisiyle yanında antibiyotik
bulundurabilir.
Seyahat Öncesi
Aşılar ve Öneriler
Rutin Yapılması Önerilen Aşılar
Tetanoz, difteri, asellüler
boğmaca (TDaB)
Çocuklarda 5 doz (2, 4, 6, 18. aylarda ve 5-6 yaşlarında bir doz) TDaB uygulanır. Erişkinlerde 19 yaşında bir doz TDaP rapel yapılır ve
10 yılda bir Td tekrarlanır.
Haemophilus influenzae tip B
Çocuklarda 4 doz (2, 4, 6 ve 18. aylarda birer doz) uygulanır. 19 yaşından sonra splenektomi yapılanlara 15 gün önceden bir doz,
kemik iliği transplantasyonu yapılanlara transplantasyondan 6 ay sonra birer ay arayla 3 doz , diğer *risk gruplarına ise 1 veya 3
doz uygulanır.
Kızamık, kızamıkçık, kabakulak
Çocuklar 1 ve 5 yaşlarında ve erişkinlerde 19 yaşından sonra bir doz aşı uygulanır. Uluslarası seyahat planlayanlar, öğrenciler ve
sağlık çalışanları birer ay ara ile iki doz aşı uygulanır. 57 yaşından büyükler bağışık kabul edildiği için önerilmez.
Suçiçeği
Çocuklar 1 ve 5 yaşlarında birer doz, 19 yaşından sonra bir ay arayla iki doz aşı yapılması önerilir.
Pnömokok konjuge (PCV13)
Çocuklarda 2, 4, 6 ve 12-15. aylarda birer doz uygulanır. >2 yaş *risk gruplarına, 19 yaşından sonraki *risk gruplarına ve >65 yaş
olanlara bir doz uygulanır.
Çocuklarda 2, 4, 6 ve 12-15. aylarda birer doz uygulanır. >2 yaş *risk gruplarına, 19 yaşından sonraki *risk gruplarına ve >65 yaş
olanlara bir doz uygulanır.
Pnömokok polisakkarid (PPSV2
>2 yaş *risk gruplarına, 19 yaşından sonraki *risk gruplarına ve >65 yaş olanlara önce bir doz PCV13, iki ay sonra bir doz PPSV23
uygulanır. *Risk gruplarına 5 yıl sonra tekrar bir doz PPSV23 uygulanır.
İnfluenza
>6 ay çocuklara ve erişkinlere her yıl influenza aşısı yapılması önerilir. Kuzey yarım kürede influenza sezonundan önce Eylül-Ekim-
Kasım, Güney yarım kürede ise Ocak-Şubat-Mart aylarında yapılır.
Risk Nedeniyle Yapılan Aşılar ve Öneriler
Hepatit A
Gelişmekte olan ülkelere gidecek olanlarda kontamine su veya yiyeceklerle hepatit A bulaşma riski olduğu için iki doz (6 ay ara ile
birer doz) aşı önerilir.
Hepatit B
Herhangi bir tıbbi işlem, dövme veya piercing, yeni bir partnerle cinsel temas ihtimali varsa üç doz (0, 1, 6'ncı aylarda birer doz)
aşı yaptırılması önerilir.
Polio/İnaktive Polio virüs (IPV)
Çocuklarda 2, 4 ve 6-18 aylarda üç doz, 4-6 yaşlarında dört doz uygulanır. Polio’nun eradike edilemediği bölgelere (Etyopya,
Kenya, Somali, Suriye, Afganistan, Nijerya, Pakistan vb.) gidecek olan ve daha önceden aşısı olanlara tek doz IPV aşısı uygulanır
Kuduz
Gelişmekte olan ülkelerde kuduz için riskli seyahat bölgelerine gideceklere (Arazi işi, kamp, bisiklet ya da sırt çantasıyla gezenler)
seyahat öncesi üç doz (0, 7 ve 21'inci günlerde birer doz) aşı uygulanır.
Tifo
Kuzey ve Batı Afrika, Asya’nın güneyi, Orta ve Güney Amerika ve Orta Doğu’da risk daha yüksektir. Özellikle kontamine su ve
gıdaya uzun maruziyet riskinin yüksek olduğu ve hastalığın endemik olduğu bölgelerde bir ayın üzerinde kalacak >2 yaş kişilere
tek doz aşı önerilir.
Kene kaynaklı ensefalit
Kene teması riskinin arttığı Nisan-Ekim aylarında Doğu ve Orta Avrupa, Sibirya’nın ormanlık bölgeleri ile kırsal kesiminde
kalacaklara önerilir. Aşı ülkemizde yoktur. Çiftlik ve ormanlık alanlarda kamp yapacak veya çalışacak olanlar, uzun kollu gömlek,
gömleği pantolonun içine, pantolonu çorabın içine, kapalı ayakkabı giyerek ve şapka takarak kene tutunmasına karşı önlem
almalı, vücutlarında günlük kene kontrolü yapmalıdırlar.
Japon ensefaliti
Endemik mevsimde Rusya, Çin, Japonya, Kore Yarımadası’nın kırsal kesimine gidecek ve bir aydan fazla kalacaklara aşı önerilir. Aşı
Türkiye'de yok. Kırsal kesimde kalanlar uzun kollu gömlek, uzun pantolon, şapka gibi vücudu kapatacak giysiler ve sinek kovucu
spreyler
Zorunlu Olan Aşılar
Sarı humma
Aşı tek doz olarak riskli bölgelere gitmeden 10 gün önce yapılır. Koruyuculuk süresi 10 yıldır. Sarı humma için Güney Amerika
(Peru, Ekvador, Brezilya, Bolivya ve Kolombiya) ve Afrika'da ekvator bölgesindeki bazı ülkeler yüksek risk oluşturmaktadır.
Meningokok
Sahra Altı Afrika’da Aralık-Haziran boyunca hastalık görülür. Meningokok aşısı, Hac ve Umre döneminde Mekke ve Medine’yi
ziyaret edecekler için Suudi Arabistan tarafından istenen bir koşuldur.
*Riskgrupları:
HIV,böbrekhastalığı,splenektomi,kronikkalp,akciğerveyakaraciğerhastalığıolanlar,diyabethastaları,kanserhastaları, immünsüpresif tedavialanlar,cochlear implant,hemoglobinopati,multiplmyeloma, transplanthastaları.
m
Özel TOBB
ETÜ Hastanesi
Enfeksiyon
Hastalıkları ve
Klinik Mikrobiyoloji
Uzmanı Prof. Dr.
Halil Kurt.
SAĞLIK