123 / 132
123
EKONOMİK
FORUM
Türkiye ekonomisinin en yumuşak kar-
nı cari açıkla birlikte bütçe açığıydı. Yıllar
yılı bu açıklardan söz ettik. Ama son yıllar-
da bütçede sağlanan başarı, Türkiye eko-
nomisinin nazar boncuğu oldu adeta. Açık
neredeyse sıfıra indirildi, bütçede çoğu ay
fazla bile verildi. Bütçe açığının milli gelire
oranı geçmiş dönemlerle kıyaslanmaya-
cak ölçüde küçültüldü. Hatta kimi zaman,
“Bütçenin bu kadar kısılmasına gerek yok,
kemerler biraz gevşetilse, biraz harcama
yapılsa ekonomi canlanır” yorumları bile
yapıldı. Yani bütçede bir dönem hayal bile
edilemeyecek bir başarı hikayesi oluştu.
Ama iyi ki de oluştu. İyi ki de bütçe
performansı parmak ısırtan boyuta geldi.
İyi ki de bütçede böylesine bir performans
sağlandı ve biraz da bu sayede iç borçlan-
mada faiz düştü. Gerçi faizin düşmesi ile
bütçedeki başarı birbirini besledi. Faiz dü-
şük seyretti, bu sayede bütçedeki faiz yükü
hafifledi; faiz yükünde hafifleme olunca
bütçe açığı azaldı ve bu durum daha az
borçlanmaya, dolayısıyla daha düşük faizle
borçlanmaya olanak verdi. Zincirleme bir
reaksiyon gerçekleşti adeta.
Ama bütün bu olumlu gelişmelere
rağmen, Türkiye son 13 yılda yine çok
fazla iç borçlanmaya gitmek durumunda
kaldı, yine çok fazla iç borç ödemesi ger-
çekleştirildi.
13 yılda 1.9 trilyon TL ödeme
Türkiye son 13 yılda yaklaşık 1.9 trilyon
lira düzeyinde iç borç ödemesi yaptı. Bu
tutarın 1.3 trilyonu anaparadan, 536 mil-
yarı da faizden oluştu. Yani ödediğimiz
her 100 liranın yaklaşık 70 lirası anapara,
30 lirası faiz.
Borcu borçla döndürdük doğal olarak.
1.9 trilyon liraya yakın anapara ve faiz öde-
diğimiz 2013-2015 döneminde 1.6 trilyon
liralık da borçlanma gerçekleştirdik.
2003 yılı sonunda 194 milyar lira düze-
yinde bulunan iç borç stoku da geçen yıl
sonu itibariyle 440 milyar liraya yükseldi.
13 yıl toplamında 1.6 trilyon lira olan iç
borçlanmanın, aynı dönemde 1.9 trilyon
liraya yaklaşan toplam iç borç ödemesine
oranı yüzde 85.4 olarak gerçekleşti. Yani
borç çevirme oranımız bu düzeyde oluştu.
Ancak borç çevirme oranını iki türlü
hesaplamak mümkün. Borçlanmanın, ana-
para ve faizden oluşan toplam ödemeye
oranı, mevcut tabloya biraz da Hazine
gözlüğüyle bakılması anlamına geliyor.
Anapara ve faizden oluşmak üzere ne
GÖSTERGELER
İÇ BORÇ:
PROJEKSİYON
HER 100 LİRALIK ANAPARA ÖDEMESİNE KARŞILIK 120 LİRA BORÇLANDIK MİLYAR TL
Ödeme
Borçlanma
Borç çevirme oranı
İç borç stoku
Toplam Anapara
Faiz
Toplam ödemeye
göre
Anapara
ödemesine göre
2003
130,3
85,2
45,0
119,7
91,9
140,5
194,4
2004
167,9
119,8
48,1
148,4
88,4
123,8
224,5
2005
167,4
128,2
39,2
149,6
89,4
116,7
244,8
2006
145,4
107,2
38,2
111,0
76,3
103,5
251,5
2007
136,8
96,4
40,4
108,8
79,5
112,8
255,3
2008
129,6
86,0
43,6
96,3
74,3
112,0
274,8
2009
134,2
88,1
46,2
138,9
103,5
157,7
330,0
2010
178,1
136,2
41,9
159,0
89,3
116,7
352,8
2011
132,1
97,1
35,1
111,6
84,5
115,0
368,8
2012
124,7
84,0
40,7
101,5
81,4
120,8
386,5
2013
167,1
128,1
39,1
141,2
84,5
110,3
403,0
2014
157,0
117,8
39,3
127,9
81,5
108,6
414,6
2015
107,1
67,4
39,8
90,4
84,4
134,2
440,1
Toplam
1.877,9
1.341,5
536,4
1.604,3
85,4
119,6
2016 prog.
94,0
56,3
37,6
79,9
85,0
141,9
Alaattin AKTAŞ l
ala.aktas@gmail.com