41 / 132
41
EKONOMİK
FORUM
Lübnan, Suudi Arabistan ve Ürdün önde ge-
liyor. ADL ülkeleri ayrıca telekomünikasyon
alanında istikrarlı bir büyümeye sahip. Yerel
şirketler olan Orascam (Mısır) ve Etisalat
(BAE) 10 yıldan az bir sürede global güç
oyunları içinde yer almayı başardı.
Ancak ADL arasında Körfez ülkelerinin
(Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, BAE, Oman
ve Kuveyt) diğer üye ülkelerden daha iyi
ekonomik performans sergiledikleri bili-
niyor. Kişi Başı GSYİH baz alındığında en
zengin ülke olan Katar (94,744 ABD Doları)
ve en fakir ülke olan Komorlar (1,072 ABD
Doları) arasında 87 kat fark var.
Büyük Arap Serbest
Ticaret Bölgesi
Bu arada 1964 yılından itibaren Arap
Ortak Pazarı kurulması gayretlerine şahit
olundu. Araplararası Ticaretin Teşviki ve Ko-
laylaştırılması Anlaşması 1981 yılında imza-
lanan, 1997 yılında yeniden gözden geçirildi
ve 18 Arap ülkesi tarafından imzalanan Bü-
yük Arap Serbest Ticaret Bölgesi (GAFTA), 1
Ocak 1998 yılında yürürlüğe girdi.
İlk etapta serbest ticarete geçişin her
yıl % 10 gümrük indirimi yapılarak 2008
yılında tamamlanması öngörülmüş olmakla
birlikte, daha sonra, son iki tarife indirimi %
20 uygulanarak 2005 yılı başından itibaren
gümrükler tamamen sıfırlandı ve ticaretin
serbestleştirilmesi kabul edildi.
Üye ülkeler
GAFTA üyesi ülkeler şöyle: Bahreyn,
B.A.E., Cezayir, Fas, Filistin, Irak, Katar, Ku-
veyt, Libya, Lübnan, Mısır, Sudan, Suriye
(üyeliği askıya alındı), Suudi Arabistan, Tu-
nus, Oman, Ürdün ve Yemen. Anlaşmayı
onaylamayan Arap Ligi üyesi diğer ülkelere
ise Arap Ligi’ne programı onayladıklarını
bildirdikleri tarihte sınırlayıcı tarifeler uy-
gulanacak.
GAFTA’nın tüm mal ticaretini (tarımsal
ve hayvansal ürünler, maden cevherleri ve
madensel olmayan cevherler, yarı bitmiş
mallar, Arapların ortak olduğu şirketlerin
ürettiği mallar, Arap Ligi Ekonomik ve Sos-
yal Konseyi tarafından onaylanan listelere
Arap Devletleri Ligi
TOBB Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü
Uzman Yardımcısı Şehla Ali Hasan’ın hazır-
ladığı ‘Arap Devletleri Ligi Üyeleri Raporu’na
göre; Arap Devletleri Ligi (ADL) 22 Mart
1945 tarihinde Ürdün, Suudi Arabistan, Su-
riye, Irak, Lübnan, Mısır ve Yemen tarafın-
dan kuruldu. ADL, Arap ülkeleri arasındaki
işbirliği ve dayanışmayı güçlendirmeyi ve
Arap dünyasını ilgilendiren konularda ortak
tutum geliştirmeyi amaçlıyor. ADL’nin daimi
sekretaryası Mısır’da bulunuyor. ADL’in Ge-
nel Sekreterliği’ni Mısır’lı Nabeel Al Araby
yürütmekte olup, 1 Temmuz 2016 tarihinde
itibaren Mısır eski Dışişleri Bakanı olan Ah-
med Ebu Gayt görevi devralacak.
Arap Ligi ülkeleri, aynı zamanda, İslam
İşbirliği Teşkilatı üyeleri. Körfez İşbirliği Kon-
seyi ve Arap Maghreb Birliği üyelerini bün-
yesinde barındırıyor.
Hangi ülkelerden oluşuyor?
ADL üyeleri şu ülkelerden oluşuyor:
Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Ce-
zayir, Cibuti, Fas, Filistin, Irak, Katar, Komorlar,
Kuveyt, Libya, Lübnan, Mısır, Moritanya,
Oman, Somali, Sudan, Suriye (üyeliği askıya
alınmıştır), Suudi Arabistan, Tunus, Ürdün
veYemen’den oluşuyor. Gözlemci Üyeler ise
şöyle: Brezilya, Eritre, Hindistan ve Venezue-
la. Türkiye de ADL nezdinde daimi gözlemci
üye alarak yer alıyor.
Türkiye ile ADL ilişkileri
Türkiye-ADL ilişkilerinin geliştirilme-
si amacıyla, 22 Eylül 2004 tarihinde New
York’ta “Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Ba-
kanlığı ile ADL Genel Sekreterliği Arasında
Mutabakat Muhtırası” imzalandı. 6 Eylül
2006 tarihinde düzenlenen ADL Dışişleri
Bakanları Konseyi toplantısında, Türkiye
ile ADL arasındaki siyasi, sosyal, ekonomik
ve kültürel ilişkileri çeşitli açılardan geliştir-
mek amacıyla “Türk-Arap İşbirliği Forumu”
(TAF) kurulmasına ilişkin karar kabul edildi,
kuruluş anlaşması 3 Kasım 2007 tarihinde
İstanbul’da imzalandı. ADL’in Ankara’da Arap
Devletleri Ligi Temsilciliği bulunuyor.
Doğal kaynakları zengin
ADL ülkeleri büyük oranda petrol ve do-
ğal gaza sahip olarak doğal kaynaklar açısın-
dan zengin. Bölgedeki istikrarsızlığa rağmen
ADL üyesi ülkelerin turizm endüstrisi fazla
etkilenmemiş. Turizm sektöründe Mısır, BAE,
Büyüme Oranı
2011 2012 2013 2014 2014
3,5 6,6 2,8 2,2 2,2
Kaynak:
Worldbank