Forum 263

EKONOMİK

FORUM

öncelik verdiği alanların başında ticaret,

ekonomi ve yatırım geliyor. Rusya’nın ASE-

AN ülkeleriyle ticaret hacmi yaklaşık 13,7

milyar dolar ve işbirliği; enerji, ulaşım, alt-

yapı, tarım, bilgi ve iletişim teknolojileri gibi

alanlarda yürütülüyor.

ABD

ABD ile ASEAN ülkelerinin liderlerini bir

araya getiren Zirve de 15-17 Şubat 2016

tarihlerinde ABD’nin California eyaletindeki

Sunnyland’de gerçekleşti. Zirvenin ama-

cı, ABD’nin ASEAN ile ekonomik işbirliğini

geliştirme hedefidir. Pasifik Okyanusu’na

kıyısı bulunan 12 ülke arasında imzalanan

ve üye ülkelerin ekonomik hacminin, dünya

ticaretinin %40’ını kapsadığı Trans-Pasifik

İşbirliği Anlaşması’nda (TPPA) ASEAN üye-

lerinden Malezya, Singapur, Vietnam ve

Brunei ülkeleri de yer alıyor. TPPA’da yer

almak isteyen başta Endonezya ve Filipinler

olmak üzere diğer ASEAN ülkelerinin, TPPA

üyesi ABD’nin ticari değerlerini göz ardı et-

memesi, ABD için önemli bir husus oluyor.

ÇİN

ASEAN’ın diyalog ortaklarından olan

Çin’in ASEAN ile ilişkilerini geliştirmesi, Gü-

neydoğu Asya ülkelerine ticari açılımını ko-

laylaştırmış ve bölge ile ekonomik bütün-

leşmesini sağladı. Çin’in ASEAN ülkelerine

coğrafi olarak yakın konumda olması ve

2002 yılında imzalanan ASEAN-Çin Serbest

Ticaret Bölgesi Anlaşması (ASEAN-China

Free Trade Area ACFTA) Çin-ASEAN ticari iliş-

kilerini olumlu yönde etkiledi. Ayrıca ASEAN

ülkeleri açısından da Çin’in önemli olmasının

sebebi, Çin’in büyük bir pazar olma özelliği

ve bölgede etki alanının güçlü olmasıdır.

Sonuç ve öneriler

ASEAN üye ülkelerinden birinde veya

birkaçında meydana gelebilecek ekono-

mik krizin önlenebilmesi, mevcut ekonomik

işbirliği mekanizmasında çok zayıf görül-

mektedir. Bu nedenle ASEAN’ın, ASEAN+3’ü

oluşturan Kuzey Asya Ülkeleri Japonya, Kore

ve Çin ile birlik olması önerilmektedir. Ayrıca

ASEAN’ın Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest

Ticaret Anlaşmasına (NAFTA) katılan ülke-

lerle ve Avrupa Birliği Ülkeleri ile de işbirliğini

artırması, ticaretin geliştirilmesi açısından ve

ASEAN’ın güç kazanması açısından yararlı

olacaktır.

ASEAN+3 Bloğunun birlik haline gelme-

sindeki en büyük engel, Güney Çin Deni-

zi’ndeki ihtilaftır. Çin, Güney Çin Denizi’nde

oluşturduğu yapay adalar üzerine hava üssü

ve sivil tesisler inşa ederek ihtilaflı sularda

konumunu güçlendirmeye çalışırken, Güney

Çin Denizi’nde başta Filipinler olmak üzere

Vietnam, Brunei ve Malezya’nın da arasında

bulunduğu bölge ülkeleriyle egemenlik

tartışmaları yaşamaktadır. Bu ihtilaftan dolayı

Pekin Yönetimi, karşılıklı anlaşmaları imzala-

makta isteksiz görünmektedir. Bu sorunun

aşılması, Güney Çin Denizi’nde ortak olarak

istikrar ve barışın sürdürülmesi, ayrıca bölge

dışındaki ülkelerin de bu konuda yapıcı rol

oynaması, ASEAN’ın ekonomik gücünün

gelişimi açısından önemlidir.

ASEANÜyelerinin bazı AB Üye Ülkele-

ri ile sömürge bağları olmasına rağmen, iliş-

kileri Japonya ve ABD arasındaki ilişki kadar

güçlü değildir. Türkiye’nin coğrafi ve stratejik

konumu nedeniyle, AB ile ASEAN arasın-

da bir köprü oluşturarak iki Birlik arasındaki

karşılıklı ekonomik çıkarların artırılmasını

sağlaması olası görünmektedir.

Uluslararası kuruluşların (OECD, IMF

gibi) ve bazı ekonomistlerin yaptıkları araş-

tırmalara göre, son yıllarda ekonomik güç

ekseninin dünyada batıdan doğuya doğru

kaymasının gözlenmesi ve 2030’lu yıllarda

bu eksenin daha da büyük oranlarda doğu-

ya kayacağı tahminleri, ASEAN’ın önemini

artırmaktadır. 2016 yılı başında kısa aralıklarla

ABD ve Rusya gibi iki önemli devletin ASEAN

Zirvelerine ev sahipliği yapması ve toplantı-

larda somut kararlar alınması da ASEAN’ın

öneminin artmış olduğuna birer kanıt olarak

gösterilebilir.

Birleşmiş Milletler tarafından 2015

yılında yayımlanan ve ülkelerin hem ekono-

milerinin hem de halkın yaşamlarının zen-

ginliğinin göstergesi olan “İnsani Gelişme

İndeksi”ne göre

(*)

; Singapur (0,912) Çok

Yüksek İnsani Gelişme Grubunda; Malezya

(0,779) veTayland (0.726)Yüksek İnsani Geliş-

me Grubunda; Endonezya (0,684), Filipinler

(0,668), Vietnam (0,666), Laos DHC (0,575)

ve Kamboçya (0,555) Orta İnsani Gelişme

Grubunda ve son olarak Myanmar (0,536)

da Düşük İnsani Gelişme Grubunda yer al-

maktadır. 3 ülke dışında diğer ülkelerin orta

ve düşük grupta yer alması, ülkelerin eko-

nomik ve sosyal açıdan gelişmeye ihtiyacı

olduğunu göstermektedir. Bu doğrultuda

ASEAN Birliğinin; doğru politikalar üreterek,

kendi bölgesi içinde istikrarı ve ittifakı sağ-

layarak ve ticaret hacmini geliştirerek, Birliği

oluşturan ülkelerin kalkınmasını sağlaması

önemlidir.

Sonuç olarak, Türkiye’nin ileride önemli

bir ekonomik ve stratejik güç haline gelmesi

beklenen ASEAN’la ilişkilerini güçlendirme-

si, işbirliği anlaşmaları yapması, önemli bir

ticaret pazarı olan ASEAN Ülkeleri ile ikili

işbirliğini geliştirmesi önemlidir. Son yıllarda

Myanmar, Vietnam, Endonezya ve Malezya

gibi yükselen ekonomilere sahip ülkelerle

ülkemizin olumlu politikasının olması da ti-

cari ilişkilerimizi olumlu yönde etkileyecektir.

"(*) İnsani Gelişme İndeksinde ülke rakamları 1’e yak-

laştıkça ekonomik ve halkın refahı açısından iyi durumda, 0’a

yaklaştıkça ise gelişmişlik düzeyinin daha düşük olduğunu

göstermektedir.”