Forum265

123 / 132

123 EKONOMİK FORUM
Yıllık cari açık, bir yıl aradan sonra yeni-
den artış gösterdi. Bir ara öyle bir umuda
kapıldık ki, sanki cari açık sorunumuz tü-
müyle yok oluyordu. Yıllık açığın düşmekte
olduğuna dikkat çekiliyor ve bu düşüşün
sürekli olacağı gibi bir izlenim yaratılmaya
çalışılıyordu.
Oysa zaten 2016’nın tümü için yaklaşık
29 milyar dolarlık bir açık öngörmekteydik
ve bu açıkta kalınması da turizm gelirleri-
mizin 27 milyar dolar olmasına bağlıydı.
Dengeyi, 27 milyar dolarlık turizm geliri
gerçekleşeceği varsayımına dayalı olarak
kurmuştuk.
Turizmde bu rakamı tutturamayacağı-
mız aylar öncesinden belli olduğu halde,
mayıs sonunda inilen 27.7 milyar dolarlık
yıllık açıktan sonra bile yönün hala aşağı ol-
duğu yazıldı, çizildi. Ama haziran rakamları
açıklanınca gördük ki cari açıkta düşüş dur-
muş ve bir artış başlamış. Bu artışın devam
edeceğini tahmin etmek için kahin olmak
da gerekmiyor.
Bu yılın ilk yarısındaki cari açık, geçen
yılın aynı dönemindeki açıktan 2.8 milyar
dolar daha az. Cari dengenin oluşumunda
en büyük etkiyi yapan dış ticaret dengesi
(ödemeler dengesindeki tanımıyla) 5.1 mil-
yar dolar azaldığı halde cari açıktaki düşüş
niye 2.8 milyarda kaldı?
Yanıt büyük ölçüde turizm gelirindeki
düşüşte gizli. İlk altı aylık dönemler itibariy-
le turizm geliri 3 milyar dolar daha düşük
gerçekleşti. Geçen yılın ilk yarısında 10.6
milyar dolar düzeyinde oluşan turizm geliri,
bu yıl 7.6 milyar dolar oldu.
Turizm geliri altı ayda geçen yılın 3 mil-
yar dolar altında kaldı ama bu rakamın üçte
birden fazlası bir tek ayda, haziranda oluştu.
Haziranda geçen yıl 2.7 milyar dolar olan
turizm geliri bu yıl 1.5 milyar dolar olarak
gerçekleşti.
Turizmde en çok gelir elde ettiğimiz ay-
lar temmuz, ağustos ve eylül ayları. Özellikle
de ağustostaki gelir zirveye çıkıyor. Örneğin
geçen yılın ağustosundaki turizm geliri 4.1
milyar dolar olmuştu.
Her ne kadar Rusya ile olan sorunlar
büyük ölçüde aşılmışsa da bu gelişmenin
etkisini ağustosta görmek pek mümkün
değil. Kaldı ki, Türk turizmini Rus turistle-
rin kurtarması da mümkün değil. Bize Batı
ülkelerinin turistleri de lazım.
Dolayısıyla temmuz ve özellikle ağustos
ayında turizm gelirinde geçen yıla göre çok
büyük farklar oluşması ve bu yüzden de cari
açıktaki artışın hızlanması beklenmeli. Tem-
muzda iç turizm hareketliydi, o tümüyle
başka ve konumuzla kuşkusuz ilgisi yok. Ve
bir de temmuz turizmini olumsuz etkileyen
15 Temmuz’daki darbe girişimi var.
Yani turizmde işler iyi gitmiyor ve en
büyük döviz geliri kalemimizdeki kan kaybı
sürüyor. Özellikle içinde bulunduğumuz
aylarda.
Dolayısıyla haziranda mayısa göre 1.7
milyar dolar artan yıllıklandırılmış cari açığın
bu artışını temposu pek düşmeden haziranı
izleyen üç ayda da sürdürmesi kaçınılmaz
gibi görünüyor.
Hem zaten geçen yılın ağustos ve eylül
ayları, cari açık değil tam tersine cari fazla
verilen aylar. Bu yıl cari dengede fazla ver-
me olanağı bulmamız mümkün görünmü-
yor. Bu yüzden de bu aylarda ve çok az açık
verilen ekim ayında cari açığın hızla artması
kaçınılmaz gibi duruyor.
GÖSTERGELER
ÖDEMELER DENGESİ
PROJEKSİYON
Alaattin AKTAŞ l
Aylık ve yıllıklandırılmış cari denge (Milyon $)
Aylık Yıllık
2016 2015 2016 2015
Ocak -2.200 -2.449 -31.992 -41.176
Şubat -1.941 -3.317 -30.616 -41.351
Mart -3.710 -4.777 -29.549 -43.110
Nisan -3.097 -3.857 -28.789 -42.228
Mayıs -3.171 -4.270 -27.690 -43.029
Haziran -4.942 -3.216 -29.416 -42.309
Temmuz -3.125 -43.266
Ağustos 256 -41.061
Eylül 156 -38.912
Ekim -345 -37.125
Kasım -2.233 -33.837
Aralık -5.064 -32.241
Aylık turizm geliri (Milyon dolar)
2016 2015 Fark
Ocak 1.169 1.351 -182
Şubat 986 1.188 -202
Mart 1.218 1.517 -299
Nisan 1.142 1.568 -426
Mayıs 1.561 2.297 -736
Haziran 1.523 2.665 -1.142
Temmuz 3.157
Ağustos 4.069
Eylül 3.297
Ekim 2.845
Kasım 1.504
Aralık 1.158