Vasatlık tuzağından
nasıl kurtuluruz? (I)
RÜŞTÜ BOZKURT
Y
apılan işte sürdürülebilir sonuçlar al-
mak istiyorsak; çabalarımızı üç temel
sorun üzerinde odaklamalıyız:
İş çev-
resini tanıma, görev alanını belirle-
me, doğru konumlanma yapma ve bizi sonuca
götürecek çekirdek yetkinlikleri net olarak ta-
nımlama.
Bizi vasatlıktan kurtaracak öngörme ve önlem
alma disiplininin çerçevesini çizmeye gayret etme-
liyiz. Çerçeveleri belirlemeden, tam ve bütünsel
kararlar üreterek, etkin sonuçlar almamız çok zor.
İş yapma bilincinin önemini ve bilinci yükselt-
menin temel bileşenlerinin
“çevreyi hissetme ve
tanıma”, “kendinin farkında olma”ve “gele-
ceği planlama”
olduğunu biliyoruz. İş çevresini
tanıyabilmemiz ve hissetmemiz için;
toplum ve
yapısını, faktör koşullarını, talep koşullarını,
karşılıklı bağımlılıkların oluşturduğu ağları ve
rakip stratejilerini yakından izlemek, bilmek
ve anlamak
gerekiyor.
TOPLUMVE YAPISI
Toplum ve yapısının bileşenlerini;
aile kuru-
mu, devleti oluşturan ve dini büyük kurumlar gibi
büyük örgütler, sivil toplum örgütlenmelerinin ge-
lişme düzeyi, toplumun sınıfsal ayrışmaları, farklı
çıkarları olan katmanlaşması vb. belirler.
İçinde bulunduğumuz toplum yapısının bile-
şenlerini ne denli net bilirsek, geleceğe dönük ka-
rarlarımızın zihni modelini oluşturan varsayımları
o denli hayatın öz gerçeğine yakınlaşan anlayışla
belirleriz. Toplum yapısını derinliğine analiz etme-
mişsek, yaşam biçimlerinin ve yaşam tarzlarının
ne yönde geliştiğini, insanların ortak değerlerinin,
ortak iradelerinin, ortak yararlarının, ortak pro-
jelerinin ve özledikleri ortak kurumların ne oldu-
ğunu ve ne olması gerektiğini de betimleyemeyiz.
Dolayısıyla geleceği de belirleyemeyiz.
Toplumsal gelişme, insanların birbirlerini yüz
yüze gözetlediği ve denetlediği birincil ilişkilerden,
kurumlar aracılığıyla ikincil ilişkilere geçiş sürecini
izler. Bu açıdan bakıldığında, çağımızda vasatlık
düzeyini aşarak, gelişmiş toplumlar arasına katıl-
mak için, kapsayıcı bireyi, kapsayıcı kurumları ve
kapsayıcı sistemleri oluşturmamız gerekiyor.
Her bireyin, kurum ve sistemin kapsayıcı olabil-
mesi için fırsat eşitliği ve eşit hakları geliştirici ol-
malı. Kapsayıcılığın bir başka bileşeni de paylaşılan
ortak aklın gücünden yararlanmak. Kitle desteği ve
kitle enerjisinin gücünden yararlanabilmek için pay-
laşımcı ortak aklın önemini içselleştirmiş olmalıyız.
FAKTÖR KOŞULLARI
İş örgütlerinin temel amacının, maddi ve kül-
türel zenginlik üreterek insan yaşamını kolaylaş-
tırma olduğu sıklıkla vurgulanıyor. Sürdürülebilir
maddi ve kültürel zenginlik üretimi
“faktör ko-
şullarından”
bağımsız ele alınamaz.
Yaşadığımız ülkenin
“yer altı ve yer üstü
kaynakları”
hakkında net bilgiye sahibi değilsek,
işimizle ilgili varsayımlar üretirken hayatın öz ger-
çeğinden ciddi sapmalarla yüzleşebiliriz. Somut
bir örnek vermek gerekirse, yer altı kaynaklarını
araştırmak için yapılan sondajların ortalama 1000
metreyi aştığı, ülkemizde ise 300 metreler dola-
yında olduğu gerçeği bizi yanlış varsayımlara götü-
rür. MTA gibi bir kamu kuruluşunun madenlerle
ilgili
“görünür ve muhtemel rezerv”
verileri,
banka sisteminde geçerli kabul edilmiyor,
“temi-
nat”
olarak gösterilemiyorsa, orada madenciliği
istenen düzeye çıkarmak mümkün olmaz.
Faktör koşullarının bir diğer bileşeni de
“fizi-
ki sermaye stoku”.
Bir yatırım kararı verilirken,
kara yolu ağı, demir yolu olanakları, hava ulaşım
kolaylıkları, iletişim altyapısının düzeyi, liman-
ların yeterliliği gibi insan eliyle oluşturulan fiziki
sermaye stoku hakkında bilgi sahibi olmak gere-
kir. Yollardan havaalanlarına, limanlardan çalışan
Vasatlık tuzağından kurtulup, dünya ölçeğindeki verilerin
üstünde kalmak istiyorsak; pazar ağlarının nicelik ve niteliklerini,
rakip ve müşteri algısındaki değişmeleri; tüketici değer, beklenti
ve davranışlarındaki değişmelerin yönünü ve hızını,
müşteriye
ulaşılabilirlik ve erişilebilirlik
konularını alabildiğine sorgulamak,
bu konularda net bilgi, etkin koordinasyon ve odaklanmayı
ihmal etmemek gerekiyor.
YÖNETİM
94
EKONOMİK
FORUM
