EKONOMİK
FORUM
61
i
lim olayıdır. Nem oranının “normal”in altına
düşmesi ve uzun bir süre “normal”in altında
kalmasıyla birlikte yaşanan hidrolojik denge-
sizliktir. “Meteorolojik kuraklık” uzun sürerse
“tarımsal kuraklığa” dönüşür. Sonucunda da
tarımsal üretim olumsuz etkilenir. Bu da gıda
fiyatlarını olumsuz etkiler.
Son 40 yılda Türkiye sert “meteorolojik
kuraklık” dönemleri yaşamıştır: 1971-1974,
1983-1984, 1989-1990, 1996-2001, 2007-
2008 ve 2013-2014 kuraklık dönemleri. Bun-
ların bir kısmı tarımsal kuraklığa dönüşmüş,
bir kısmı meteorolojik kuraklık aşamasından
diğer aşamalara sıçramadan bitmiştir.
Gıda şoku yaşadığımız “2012-günümüz”
döneminde Türkiye’de kayda değer bir meteo-
rolojik kuraklık ta yaşandı. Peki, “meteorolojik
kuraklık”, “tarımsal kuraklığa” dönüşmüş mü?
Bir de buna bakalım.
Sayfa başında Türkiye’de tarım sektörü-
nün yıllık reel büyüme hızları görülüyor. Tarım
üretiminde 2014 yılında reel bazda küçülme
var. 2012-2014 yılları arasındaysa tarım üre-
timinde yıllık ortalama büyüme hızı %1,6
olarak gerçekleşmiş. Bu da son 10 yılın yıllık
ortalama büyüme hızı olan %2,3’un altında.
Özetle, meteorolojik kuraklık kısmen de olsa
tarımsal kuraklığa neden olmuş. Ancak tarım
üretiminin büyüme hızındaki yavaşlama gıda
fiyatlarındaki kümülatif %40 yükselişi açıkla-
makta yetersiz kalıyor. Bu da ikinci mesajımız,
devam ediyoruz.
Gelelimüretici fiyatlarıyla tüketici fiyatları
kıyaslamasına. TÜİK kendi raporunda “üretici
fiyatları endeksinde, tarım, avcılık, ormancılık
ve balıkçılık sektörlerinde faaliyet gösteren
üreticilerin yetiştirdiği ve piyasaya arz ettiği
ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir” di-
yor. Bir başka ifadeyle, ilk el satış fiyatı olarak
takip edildiği için üretici fiyatlarında aracılık
Grafik III’den küresel gıda fiyatlarının seyrini inceleyebilirsiniz.
2011 yılından beri küresel gıda fiyatları kümülatif olarak %20
’ye yakın düşmüş. Aynı dönemde Türkiye’de gıda fiyatlarındaki
kümülatif artış ise %40’ı aşmış. Merak etmeyin. Yanlış yazmadım.
Siz de yanlış okumadınız.
O halde bizde yaşanan “gıda şoku” dışarıdan kaynaklanmıyor.
Kaldı ki, herkes Mersin’e giderken biz tersine gidiyoruz. Birinci
mesajı cebimize koyduk, devam ediyoruz.
Peki, gıdada yaşananlar “kuraklık”tan mı kaynaklanıyor? Me-
teorolojik kuraklığın tanımıyla başlayalım. Kuraklık, doğal bir ik-
EKO ANALİZ
Küresel Gıda Fiyat Endeksi, 2002-2004=100
Grafik III
Tarım Üretiminde Yıllık Büyüme
2011 Aralık 2015 Mart
Kümülatif
Değişim (%)
Tüketici Fiyat Endeksinin
Gıda Alt Endeksi
125.57
171.13
42
Üretici Fiyat Endeksinin
Gıda Alt Endeksi
214.03
301.47
41
