123 / 132
123
EKONOMİK
FORUM
Sanayi üretimindeki değişim, bir ön-
ceki aya ve bir önceki yıla göre olmak
üzere temelde iki yöntemle ölçülüyor. Bir
önceki aya göre değişim hesaplanırken,
takvim ve mevsim etkisinden arındırma
işlemi yapılıyor. Öyle ya, örneğin mart
ayındaki üretimle şubattaki üretimi kıyas-
larken, çoğu kez üç günü bulan işgünü
farkını elemek gerekiyor. Ayrıca işgünü
farkı, yalnızca o ayın kaç gün çektiğiyle de
sınırlı değil. Hafta sonuna kaç günün denk
geldiği gibi etkenler var. İşte bu etki orta-
dan kaldırılıyor. Bir önceki aya göre olan
hesaplamada işgünü sayısının yanı sıra
mevsimsel etkiler de dikkate alınıyor ve
bu konuda da arındırma işlemi yapılıyor.
Bir önceki yılın aynı ayına göre olan
değişim hesaplanırken ise iki yöntem
kullanılıyor. Bunlardan birinde takvim
etkisinden arındırma uygulamasına gi-
diliyor. Çünkü kimi yıllar özellikle uzun
dini bayram tatilleri yüzünden çalışma
günü sayısı çok düşebiliyor.
Diğer yöntemde ise hiçbir arındırma
işlemine başvurulmuyor. Yani,“elle tutulur,
sayılabilir, görülebilir, şu kadar çalışılsaydı
şu kadar olurdu hesabı yapılmadan ölçü-
lebilir” üretim esas alınıyor. Kaç otomo-
bil, kaç buzdolabı, kaç metre kumaş, kaç
ton çelik üretmişiz, ona bakılıyor;“çalışma
günü sayısı şu olsaydı aslında üretim şu
düzeyde gerçekleşirdi”gibi bir varsayımla
hareket edilmiyor.
Bu üç yöntem de doğru elbette.
Ama ne için kullanacağınıza göre tercih
yapmak gerekliliği var. Örneğin eğer sa-
nayi üretiminin büyümeye katkısının ne
olabileceğini hesaplamak istiyorsanız,
hiçbir arındırma işlemine konu olmamış
endeksin ortaya koyduğu üretim değişi-
mini dikkate almak gerekiyor. Çünkü bü-
yüme hesabı için bize yalın üretim düzeyi
gerekiyor; “şu kadar çalışsaydık şu kadar
üretim yapardık” varsayımı değil.
Bu açıklamadan sonra gelelim ilk
çeyrekteki sanayi üretimi gerçekleşme-
sine ve buradan hareketle söz konusu
dönemde GSYH artışının ne olabileceği-
ne... GSYH’nin yaklaşık dörtte biri sanayi
üretiminden oluşuyor. Bu da, sanayi üre-
timindeki gerçekleşmeyi, GSYH açısından
en önemli öncü gösterge haline getiriyor.
Sanayi üretimi, GSYH hesaplamasında
dikkate alınması gereken arındırılmamış
endekse göre ilk çeyrekte geçen yıla göre
yüzde 5.6 gibi çok yüksek oranda arttı.
İşte bu oran, ilk çeyrek büyümesine ilişkin
umut verici bir düzey.
Sanayi her ne kadar GSYH’nin dörtte
birini oluşturuyorsa da, her dönem için
sanayi üretimindeki değişimle GSYH de-
ğişimi arasında bire bir paralellik kurmak
doğru olmaz elbette. Çünkü kimi dönem-
ler GSYH değişimini diğer sektörler de
önemli ölçüde etkileyebiliyor. Ama sanayi
üretimi-GSYH bağlantısı yine de önemli,
yine de dikkate alınmalı.
İşte geride kalan yıllara oluşan bağlan-
tıya bakıyoruz; ilk çeyrekte ortaya çıkan
yüzde 5.6’lık sanayi üretimini dikkate alı-
yoruz ve bu oranın bizi yüksek bir GSYH
GÖSTERGELER
SANAYİ ve BÜYÜME:
PROJEKSİYON
Alaattin AKTAŞ l
ala.aktas@gmail.comSanayi üretiminde arındırılmamış endekse göre aylık
ve dönemsel değişimler (Yüzde)
2016 2015 2014 2013 2012
Ocak
3,6
-2,2
7,6
2,2
2,6
Şubat
8,6
0,8
5,1
1,4
5,4
Mart
4,7
4,8
4,5
0,2
3,7
1.çeyrek 5,6
1,2
5,7
1,3
3,9
Nisan
3,8
4,9
4,7
2,7
Mayıs
0,3
1,8
1,9
6,0
Haziran
6,7
1,6
3,0
2,1
2.çeyrek
3,6
2,8
3,2
3,6
Temmuz
1,3
-4,5
5,9
3,3
Ağustos
8,2 12,7 -1,3 -2,6
Eylül
-7,9
4,5
6,5
4,9
3.çeyrek
0,2
3,7
3,9
1,9
Ekim
14,7 4,5
-0,5 -6,3
Kasım
3,7
-1,2
4,7 13,3
Aralık
4,5
4,4
6,9
-2,8
4.çeyrek
7,5
2,5
3,8
0,9