113 / 132
113
EKONOMİK
FORUM
kanalını çepeçevre sarar (Şekil 1).
Erkeklerde orta yaşın sonuna kadar id-
rar yolunu ve meni yolunu birçok enfektif
ajandan korur. Üreme fonksiyonuna sahip
erkekte üreme hücresi olan spermi (erkek
tohum hücresi) çevresel faktörlerden ko-
ruyarak döllenme için en uygun şartları
sağlar. Spermin içinde bulunduğu ortamı
alkali yaparak vaginadaki asidik ortamdan
korur ve daha uzun süreli yaşamasına ne-
den olur.
Doğumdan sonra sabit kalan prostat;
ergenlikte hormonal yapının değişmesiyle
büyüyerek 20 yaşlarında normal boyutuna
ulaşır. 20 yaşından 40 yaşına kadar normal
boyutunda kalan prostat, 40 yaşından son-
ra tekrar büyümeye başlar. İstenmeyen bir
büyüme olan bu ikinci büyüme, değişen
hormonal yapının ve genetik altyapının
katkısıyla olmaktadır.
Erkeklerde en sık rastlanan hastalık
Dünyada erkeklerde en sık rastlanılan
hastalık grubu olan prostat hastalıkları
genç yaşlarda daha çok prostat enfeksi-
yonları olarak görülürken 50’li yaslardan
sonra daha çok iyi huylu prostat büyümesi
(BPH) veya prostat kanseri (Pca) olarak
karsımıza çıkar.
Nüfusun hızla yaşlanmasıyla BPH ve
özellikle prostat kanserini daha sık görme-
ye başlıyoruz. Prostat kanseri su anda er-
keklerde en sık görülen kanser olup ölüm
sıralamasında akciğer kanserinin arkasın-
dan ikinci sırada gelmektedir. Dolayısıyla
yaşlanan toplumda oldukça önemli bir
sosyal ve medikal problem haline gelmek-
tedir. 50 yaşından sonra erkeklerin hemen
hemen yarısında yaşam kalitesini etkileyen
işeme problemleri başlamaktadır.
Prostatın iyi huylu büyümesi
Prostatın iyi huylu büyümesi için ilerle-
yen yaş ve işlevsel testislerin varlığı tanım-
lanmış en etkili faktördür. Bu cümleden de
anlaşılacağı gibi dünya nüfusu yaşlandık-
ça prostat hastalıkları nedeniyle tedaviye
gereksinim duyan kişi sayısında da artma
olacaktır. 80 yaşındaki erkeklerin % 75’inde
hücresel düzeyde iyi huylu prostat büyü-
mesi mevcuttur.
Alt idrar yolu şikayetleri; işeme eylemi-
ne geçerken duraksama, kesik kesik işeme,
işeme eylemi bittikten sonra damlama
olması, çatallı işeme, ıkınarak işeme, işeme
süresinin uzaması, günlük işeme sıklığının
artması, acil işeme ihtiyacı, acil işeme ih-
tiyacı ile birlikte olan idrar kaçırma, gece
işeme ihtiyacı ile uyanma, ağrılı işeme
ve idrar kaçırma olarak sıralanabilir. Bu
şikayetlere idrar kesesi çıkımında tıkanıklık
yapan, BPH nın belirtisi olabilir.
Basit bir prostat check-up ile tanı konu-
labilecek BPH’da bir çok tedavi alternatifleri
vardır. Yaşam tarzı düzenlenmesi, ilaç teda-
visi, green light laser tedavisi gibi.
Prostat kanseri
Prostat hastalıkları üzerinde konuşu-
lurken önemle vurgulanması gereken bir
konu da prostat kanseridir. Prostat kanseri
dünyada erkeklerde en sık görülen kanser
tipidir. Bir erkeğin yaşamı boyunca prostat
kanserine yakalanma riski % 15, bu ne-
denle ölüm riski % 2.9’dur. Risk faktörleri
arasında aile öyküsü, batı tarzı beslenme,
siyah ırk sayılabilir.
Prostat spesifik antijen (PSA) prostat
hastalıkları tanısında en sık kullandığımız
parametredir. Vücudda sadece prostat
tarafından üretilen bir protein olan PSA,
prostat hastalıkları sırasında kana geçerek
yükselmektedir. Dolayısıyla prostat doku-
sunda meydana gelebilecek herhangi bir
bozulma PSA da yükselmeye neden ol-
maktadır. Bunlar arasında prostat iltihabı,
prostat kanseri ve prostatın iyi huylu büyü-
mesi sayılabilir.
Prostat içerisinde sınırlı iken tedavi ve
hastalıksız hale gelme şansının yüksek ol-
duğu bu hastalıkta erken tanı önem kazan-
maktadır. Aile öyküsü olanlarda 40, olma-
yanlarda 50 yaşından sonra hiçbir şikayet
olmasa dahi yılda birkez yapılacak prostat
muayenesi ve PSA kan seviyesinin ölçülme-
si erken tanı için yeterli olabilecektir.
Erken teşhis hayat kurtarıyor
Prostatın parmakla muayenesi (Rektal
tuşe) PSA değerlerinden bağımsız tek başı-
na tanı koydurucu bir muayenedir. Gizli bir
organ olan prostata direkt ulaşma imkanı
veren rahatsız edici bu muayene yöntemi
özellikle prostat kanseri için gerekli bir ta-
rama yöntemidir (Şekil 2).
Prostat kanseri tedavisinde son yıllarda
yaşanan gelişmelere dayanarak artık bekle-
nen yaşam ömrü artmış ve hastaların klinik
evrelerinde ciddi düşüşler görülmeye baş-
lanılmıştır. Özellikle erken evre prostat kan-
serinde uygulanacak gerek cerrahi gerekse
radyoterapi imkanları sayesinde hastalar
tamamen kanserden kurtulabilmektedirler.”
Özel TOBB ETÜ Hastanesi Üroloji Uzmanı
Prof. Dr. Öztuğ Adsan.
1- Prostatın anatomik yapısı
2- Prostatın parmakla muayenesi
Prostat
Rektum
Mesane