64 / 132
EKONOMİK
FORUM
64
ARAŞTIRMA
da hesaplanmıştır. Çalışmamızda iki İGE
hesaplaması yapılmıştır. Birincisi, dünya
referans değerlerine göre hesaplanan ve
Türkiye’yi il bazında ülkelerle karşılaştır-
maya imkân veren İGE 2013; ikincisi ise
Türkiye referans değerlerine göre he-
saplanan ve illerin küresel sıralamadan
bağımsız olarak sadece Türkiye içinde
karşılaştırılmasına olanak tanıyan Yerel
İGE 2013’tür.
Türkiye ortalamasının
üzerindeki şehirler
Türkiye, Birleşmiş Milletler İGE de-
ğerlerine göre yüksek insani gelişmişlik
sınıfına girmektedir Türkiye’ye il bazında
bakıldığında ise Türkiye’nin batısının yük-
sek, doğu kısmının ise orta insani geliş-
mişlikte olduğu görülmektedir. Türkiye
ortalamasının üzerinde seyreden iller
Eskişehir, Yalova, Bolu, Ankara, Karabük,
Isparta ve Kocaeli’dir. Türkiye’den daha
yüksek İGE değerine sahip olmalarına
göstermektedir ancak dünya sıralama-
sında 2015’teki yeri 1995’tekinden farklı
olamamıştır. Birleşmiş Milletler’in ülke se-
viyesinde uygulamış olduğu metodolojiyi
izleyerek bu çalışma dâhilinde Türkiye’nin
2013 yılı il bazı insani gelişme endeksi
hesaplanmıştır. Sağlık endeksi için TÜİK’in
doğuşta beklenen yaşam süresi 2013 yılı
verisi; eğitim endeksi için TÜİK il bazında
nüfus 2013 yılı verisi, TÜİK ulusal eğitim
verisi 2013, MEB 2012-2013 örgün eğitim
yılı istatistikleri, ÖSYM 2013 illere göre
öğrenci ve öğretim elemanları sayısı veri-
si; gelir endeksi için ise TEPAV tarafından
gece ışıkları üzerinden hesaplanan il ba-
zında kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi
hâsıla verisi (2013) kullanılmıştır. İl bazında
mevcut verilerin 2013 yılında ortak bir
paydada buluşması İGE hesaplamasının
2013 yılı için yapılmasına neden olmuştur.
Bu çalışmada Birleşmiş Milletler İnsani
Gelişme Endeksi Türkiye için iller bazın-
Şekil 2:
Dünyada İnsani Gelişmişlik Endeksi, 2013
Kaynak:
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı İGR 2014; TEPAV Hesaplamaları
Şekil 2:
İl bazında İnsani Gelişmişlik Endeksi, 2013
Kaynak:
TÜİK, MEB, ÖSYM, TEPAV;
TEPAV Hesaplamaları
Kaynak:
TÜİK, MEB, ÖSYM, TEPAV; TEPAV Hesaplamaları
EĞİTİM SAĞLIK GELİR İGE
1 Eskişehir Tunceli
Yalova Eskişehir
2 Isparta Mardin Kocaeli Yalova
3 Ankara Gümüşhane Bilecik Bolu
4 Kırıkkale Muğla
Bolu Ankara
5 Bolu Trabzon Manisa Karabük
EĞİTİM SAĞLIK GELİR İGE
77 Van
Gaziantep Bingöl
Van
78 Muş
Ardahan Muş
Muş
79 Şanlıurfa Ağrı
Ağrı
Hakkari
80 Şırnak Van
Hakkari Şırnak
81 Ağrı
Kilis
Şırnak Ağrı
Tablo 1:
İGE ve alt endekslerdeki sıralamaya göre ilk ve son 5 il, 2013