123 / 132
123
EKONOMİK
FORUM
TÜİK, GSYH serisini tümüyle yeniledi.
1998 olan baz yılının 2009 olarak değiştiril-
mesi bir yana hesaplama yöntemi kökten
değiştirildi. Artık üçer aylık dönemler itiba-
riyle sabit fiyatlarla hesaplanmış GSYH bü-
yüklüğü göremiyoruz. Sabit fiyatlara göre
büyüme için zincirlenmiş hacim endeksi ve
buna göre değişim hesaplanacak. Bu yılın
üçüncü çeyreğinden itibaren yeni hesapla-
maya da geçildi zaten. Geçmiş dönemlerin
rakamları da tümüyle revize edildi.
GSYH’de seri bağı koptu, eskiyle bağ-
lantı tümüyle yok edildi. Belki bu yeni seri
çok daha gerçekçi, Türkiye ekonomisinin
gerçek durumunu çok daha iyi yansıtıyor;
bu mümkün. Ama GSYH serisini revize et-
mek için neden takvim yılı başlangıcının
beklenmediği sorusuna doyurucu bir yanıt
bulunamadı. Yeni seriyi 2015 sonuna yetiş-
tiremediğimiz açıklandı, olabilir, madem
öyle 2016’yı da eski seri ile tamamlayıp
2017’de de yeni seriye geçebilirdik. Yıl or-
tasında böylesine radikal bir değişikliğe gi-
dilmiş olması doğrusu epeyce yadırgandı.
TÜİK 9 Aralık’ta “GSYH serisini yeniliyo-
rum”açıklaması yaptı, 12 Aralık’ta da bu ye-
nilemeye göre oluşturduğu verileri açıkladı.
Yapılan bu operasyonla daha şunun
şurasında iki ay önce açıklanan orta vadeli
programın büyüklükleri de çöpe atılmış
oldu. GSYH ile kıyasladığımız tümbüyüklük-
lerle ilgili oranlar anlamını bir anda yitiriverdi.
Ayrıca baz yılı olarak kriz yılı olan
2009’un seçilmiş olması da izah edilebilir
bulunmadı. Birçok göstergede, örneğin
sanayi üretiminde kriz sonrasındaki yıl,
yani 2010 alındığı için GSYH için de pe-
kala 2010’un başlangıç yılı olabileceğine
vurgu yapıldı.
Yüzde 1,8’lik küçülme
Türkiye ekonomisi 2009 yılı baz alı-
narak oluşturulan yeni seri GSYH’ye göre
yılın üçüncü çeyreğinde sabit fiyatlarla
yüzde 1.8 gibi tahminlerin çok ötesinde
bir küçülme gösterdi. Üçüncü çeyrekte
büyümenin sıfır dolayında gelmesi, yani
çok az bir daralma ya da çok az bir büyüme
oluşması bekleniyordu.
Artık“tedavülden kaldırılan”1998 bazlı se-
riye göre de, 2009 bazlı yeni seriye göre de
Türkiye ekonomisi son olarak 2009’un üçüncü
çeyreğinde küçülmüştü. Söz konusu çeyrek-
teki küçülme, eski seriye göre yüzde 2.8’di,
yeni seriye göre ise yüzde 1.5 olarak ölçüldü.
Türkiye ekonomisi aradan geçen 27
çeyrektir büyümekteydi. 28’inci çeyrekte
bu dramatik küçülmeyi yaşadık. Aslında
görünen köy kılavuz istemiyordu. Sanayi
üretimindeki gidişattan, turizmden, özetle
piyasadaki durgunluktan zaten büyümede
sona gelindiğini hisseder olmuştuk.
Kişi başına gelir 1757 dolar arttı
Üçüncü çeyrekte küçüldük ama yeni
seri GSYH ile birlikte zenginleştiğimizi ya
da diğer bir ifadeyle daha zengin olduğu-
muzu anladık.
1998 bazlı GSYH serisine göre geçen
yılki kişi başına gelirimiz 9 bin 257 dolara
inmişti. Bu yıl, özellikle de önümüzdeki yıl
kur artışının da etkisiyle çok daha aşağılar-
da bir kişi başına gelir görebilirdik.
Ama GSYH hesaplama yöntemi deği-
şince ve yeni hesaplamayla GSYH büyüklü-
ğü yukarı yönlü revize edilince daha önce
2015 için 9 bin 257 dolar olarak ölçtüğü-
müz kişi başına gelirimiz bir anda 11 bin
14 dolara çıkıverdi.
Yıllık ortalama büyüme tırmandı
Yeni seri GSYH 2009 yılını baz alıyor
ve TÜİK de artık sabit fiyatlara göre çeyrek
dönemlik GSYH değil, zincirlenmiş hacim
endeksi hesaplıyor. Buna göre 2009 yılı 100
GÖSTERGELER
GSYH:
PROJEKSİYON
Alaattin AKTAŞ l
ala.aktas@gmail.comÇeyreklere göre büyüme nasıl değişti? (Yüzde değişim)
Kişi başına
gelir ($)
1.Çeyrek 2.Çeyrek 3.Çeyrek
4.Çeyrek
Yıllık
Endeks
1998 bazlı seriye göre
2009
-14,7
-7,8
-2,8
5,9
-4,8
100,00
8.561
2010
12,6
10,4
5,3
9,3
9,2
109,16
10.003
2011
12,4
9,3
8,7
5,3
8,8
118,73
10.428
2012
3,1
2,7
1,5
1,3
2,1
121,26
10.459
2013
3,1
4,7
4,3
4,6
4,2
126,34
10.822
2014
5,2
2,4
1,8
3,0
3,0
130,16
10.395
2015
2,5
3,7
3,9
5,7
4,0
135,33
9.257
2016
4,7
3,1
?
2009 bazlı seriye göre
2009
-14,4
-6,7
-1,5
3,1
-4,7
100,00
8.98
2010
7,0
8,1
8,7
9,7
8,5
108,49
10.56
2011
11,7
11,5
11,6
9,9
11,1
120,54
11.205
2012
6,8
5,0
3,6
4,2
4,8
126,32
11.588
2013
8,5
9,8
8,9
6,9
8,5
137,04
12.48
2014
8,7
2,9
3,7
5,9
5,2
144,12
12.112
2015
3,5
7,2
5,9
7,4
6,1
152,86
11.014
2016
4,5
4,5
-1,8