yor. ABD Kongresi’nin buna ilişkin onay sü-
recinin kolay olmayacağı, AB Ticaret Tem-
silcisi Froman tarafından da dile getirildi.
Türkiye’nin müzakerelerde yer alama-
masını telafi etmek maksadıyla, Avrupa
Komisyonu’nun Türkiye adına da müza-
kereleri yürütmesi seçeneği zaman zaman
gündeme getirilen bir diğer farklı yaklaşım.
Bu durumda Ortaklık Konseyi’nin bu yön-
de bir karar almasıyla Türkiye’nin adına
AB’nin müzakere etmesi sağlanabilir. Bu
durumda Türkiye’nin tarım ve hizmetler
gibi GB’nin kapsamının dışındaki konular-
da, AB’nin Türkiye adına müzakere yürü-
teceği anlaşılıyor. Ayrıca, müzakerelerde
AB’nin GB içindeki konulardaki sektör ve
müzakere alanlarında Türkiye’nin çıkarla-
rını ne kadar iyi savunabileceği tartışmalı.
Bu yaklaşım daha ziyade AB’nin kendi adı-
na ABD’den alacağı pazara giriş tavizlerin-
den (tarifelerin indirilmesi veya engellerin
kaldırılması gibi) Türkiye’nin de istifade
etmesi prensibine dayanıyor.
Buna göre AB, ABD’den, Türkiye’nin AB
ile GB de göz önünde bulundurularak, Tür-
kiye’ye de en azından gümrük vergisi gibi
benzeri engellerin kaldırılmasını istemesi
gerekiyor. “Andorra modeli”
10
olarak adlan-
dırılan ve AB’nin her hangi bir üçüncü ülke
ile STA yapması halinde “aynı haklardan
GB kapsamında Türkiye’nin de otomatik
olarak yararlanabilmesini” sağlayabilecek
böyle bir hükmü koydurması gerekiyor.
AB yetkililerinin Türkiye adına böyle bir
hüküm konusunda ısrarcı olmaları olası-
lığı düşük görülüyor. Türkiye’nin Andorra
gibi küçük bir ülkeye kıyasla rekabet gücü
ve ekonomik büyüklüğü dikkate alındığın-
da bu yaklaşımın özellikle ABD mercileri
nezdinde kabul bulmayacağı düşünülüyor.
Ayrıca, GB kapsamının dar olmasının ve GB
içine giren/girmeyen konuların nasıl ayırt
edileceği konusunda da belirsizlik olması-
nın bu yaklaşımı zora soktuğu anlaşılıyor.
Bu opsiyona ek olarak, özellikle Ekono-
mi Bakanlığı’nda Güçlendirilmiş Türkiye
Hükmü olarak adlandırılan yöntem de bir
diğer yaklaşım olarak tartışılıyor. Buna göre,
AB karşı tarafı (ABD’yi) Türkiye ile eş anlı
ve paralel müzakereleri bir an evvel başlat-
maya davet edecek. Bu süre zarfında AB’de
serbest dolaşımda bulunan Türk ihraç ürün-
leri AB-ABD ortaklığından yararlanacak
ve ABD pazarına gümrük vergisi vb. muaf
olarak giriş yapabilecek. Bu durum ABD ile
Türkiye STA sürecini tamamlayana kadar
sürecek ve böylece Türkiye’nin ABD paza-
rında AB’den farklı (daha yüksek) gümrük
TÜRKİYE’NİN TTIP’YE KATILIMI YÖNÜNDE
ALTERNATİF SENARYOLAR
ABD-AB arasındaki Transatlantik sürecine Türkiye’nin nasıl
dâhil olabileceği konusunda ise bugüne kadar bazı farklı arayış-
lar gündeme geldi.
9
İlk olarak, Türkiye’nin AB’yle birlikte ABD ile müzakerelere
eş anlı olarak (veya paralel) girmesi, AB ve Türkiye’ye eşit hak ve
yükümlülükler getirmesi itibarıyla Türkiye için en ideal tercih
olarak görülebilir. Ancak, AB’nin bu yönde bir istek ve girişimi-
nin olmadığı, müzakerelere Türkiye’den önce başlamış olduğu
dikkate alındığında, bu tercihin gerçekleşme ihtimali zayıf kalı-
EKONOMİK
FORUM
67
i
ARAŞTIRMA
Tablo II:
Türkiye’nin
TTIP’ye eklemlenmesine
ilişkin alternatif arayışlar
Türkiye’nin
TTIP’ye
Eklemlenmesi
Türkiye-AB ve
ABD arasında
üçlü ve eş anlı
(ya da paralel)
müzakereler.
(OLASI DEĞİL)
Türkiye’nin
TTIP’ye üye
olarak katılımı
(docking).
TTP ÖRNEĞİ.
AB:
GB temelinde
Türkiye’nin dahil
edilmesi
(Sadece GB
kapsamındaki
ürünler)
“ANDORRA
MODELİ”
ABD:
Ayrı bir ortaklık
ilişkisi.
Türkiye-ABD
Serbest Ticaret
Anlaşması (STA).
