Moskova’dan
Soçi’ye
Prof. JEFFREY D. SACHS
S
oçi’deki Kış Olimpiyatları 1980 yılın-
daki Soğuk Savaş dönemi Moskova Yaz
Oyunları’ndan bu yana Rusya’nın ev sa-
hipliği yaptığı ilk olimpiyat. Elbette, ara-
dan geçen zamanda siyasi arenada çok şey değişti.
Ama bugünün oyunları Rusya’nın yakın ekonomik
geçmişine dönüp bakmak ve aynı zamanda gelece-
ğe göz atmak için de bir fırsat doğuruyor.
Sovyetler Birliği’nin 1991 yılındaki çöküşünü
ve sonrasındaki çalkantıları hatırlayan çoğu kişi
Rusya’nın bugün ekonomik açıdan yoksul ve istik-
rarsız olduğunu ve parlamakta olan Çin’in de çok
gerisinde kaldığını zanneder. Ama bu doğru değil.
Uluslararası Para Fonu’na (IMF) göre, Rusya’nın
2013 yılındaki kişi başı milli geliri, alım gücü pa-
ritesi cinsinden ifadeyle, kabaca 18,600 dolar, yani
Çin’in yaklaşık 100 bin dolarlık kişi başı milli geli-
rinin neredeyse iki katı. Ve Dünya Bankası verileri-
ne göre, aşırı yoksulluk oranı Çin’de 2009 yılındaki
(elimizde verilerin olduğu en yakın yıl) %11.8’e
kıyasla sıfıra yakın.
Evet, Rusya’nın ekonomisi son yıllarda hem
sağlam makroekonomik politikalar hem de dün-
yada petrol ve gaz fiyatlarının artması nedeniyle
yükselişe geçti. Aslında, dünyada petrol fiyatları-
nın 1985 sonrasında aniden düşmesi 1980’lerin
sonunda ve 1990’ların başında Sovyetler Birliği ve
Rusya’da ortaya çıkan ağır ekonomik krizi körük-
lemişti. Eski SSCB Devlet Başkanı Mihail Gorba-
çov ve eski Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin’in
uyguladığı ekonomik reformların buna bağlı güçlü
pruva rüzgârlarıyla karşı karşıya kaldığı düşünüle-
cek olursa bu önemli bir noktadır.
RUSYA FİNANSAL İSTİKRARDA DA
İYİ SONUÇLAR ELDE ETTİ
Başbakan Yegor Gaidar ve Maliye Bakanı Boris
Fyodorov’a iki yıl boyunca (1992-1993) makroe-
konomik danışmanlık yaparak, Rusya’nın Sovyet
döneminin son yıllarına damgasını vuran yük-
sek enflasyonu ve aşırı kıtlığı sona erdirmesine,
Rusya’nın pazar ekonomisine geçişini başlatma-
sına yardımcı olmaya çalıştım. Komşu Polonya’da
oldukça başarı sağlamış olan ve tıpkı Polonya’nın
aldığı gibi, ABD, Avrupa ve IMF’den yerinde mali
destek isteyen bir makroekonomik dengeleme
stratejisi önerdim.
Ne yazık ki, benim ve diğer birçok kişinin öne-
1991 yılında çoğu kişi Rusya’nın enflasyonu düşüremeyeceğini,
pazar ekonomisine geçemeyeceğini veya dünya pazarlarında
etkin rekabet edemeyeceğini düşünüyordu. 20 senenin
ardından, Rusya bu kuşkucuları haksız çıkardı.
Evet, Rusya
hâlâ petrole ve gaza çok bağımlı, iş dünyasında ve devlette
şeffaflık, açıklık ile rekabet konusunda gideceği çok yol var.
Ama yine de iyi yönde ilerliyor.
GÖRÜŞ
92
EKONOMİK
FORUM
Jeffrey D. Sachs
Columbia Üniversitesi’nde
Sürdürülebilir Kalkınma
Profesörü, Sağlık Politikası
ve Yönetimi Profesörü
ve Dünya Enstitüsü
Direktörüdür. Ayrıca
Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri’ne Milenyum
Kalkınma Hedefleri
konusunda Özel
Danışmanlık yapmaktadır.
