Putin’in
tehlikeli yolu
Prof. JEFFREY D. SACHS
U
krayna’daki krizin tehlikeleri abartılıyor
olamaz. Rusya Devlet Başkanı Vladimir
Putin hem açıkça hem de el altından
doğu Ukrayna’da ayrılıkçılığı teşvik edi-
yor ve uluslararası hukuka tamamen aykırı bir şe-
kilde Rusya’nın o bölgeye tek taraflı müdahale etme
hakkını ilan etti. Rusya’nın kışkırtıcı politikaları,
kendisini Batı ile ciddi bir çatışma içine sokuyor.
Putin, kendi görüşünü yakın tarihte bir televiz-
yon programında açıkladı. Rusya’nın hâlihazırdaki
sınırları, Kırım’ın 1954’te Rusya’dan Ukrayna’ya
intikali veya Rus topraklarının 1920’lerde doğu
Ukrayna’ya intikali gibi tarihteki arızi olaylarla
belirlenmiş geçici sınırlar. Putin, komşu ülkeler-
deki etnik Rusları korumanın Rusya’nın hakkı ve
görevi olduğunu ileri sürüyor. Özellikle de mevcut
sınırların keyfiliği göz önüne alındığında.
Putin, etnik Rusların Rusya’ya geri dönmek
istemeleri durumunda Rusya’nın bu çağrıya kulak
vermek zorunda olduğunu savunuyor. Programın
izleyicilerine de, Doğu Ukrayna’nın Çarlık dö-
nemde “Novorossiya” (Yeni Rusya) olarak adlan-
dırıldığını anımsattı ve açıkça yine Novorossiya
olabileceğini ifade etti.
Belli ki Putin, bağımsızlıklarını baltalamak ve
onları Rusya’nın taleplerine boyun eğmeye zorla-
mak üzere planlanmış komşu devletler üzerindeki
amansız baskı ve iddiaların, Batı’ya daha kolay
karşı durabilecek, daha güçlü bir Rusya ortaya çı-
karacağına inanıyor. Rusya yakın geçmişte, Libya,
Suriye ve Sırbistan’daki ABD ve NATO askeri mü-
dahalesine, Batı’nın bu ülkelerin bağımsızlıklarını
ihlal ettiği gerekçesiyle şiddetli şekilde karşı çık-
mıştı. Putin şimdi, Rusya’nın sadece yurt dışındaki
etnik Rusların haklarını koruduğu bahanesiyle,
onların o ülkelerden ayrılma ve anavatan Rusya’ya
katılmalarına kadar varacak, komşu ülkelerin ba-
ğımsızlığını hiçe sayma hakkını talep ediyor.
PUTİN’İN EYLEMLERİ ABDVE AVRUPA’DA
RUSYA KARŞITI GERİ TEPMEYİ TETİKLEDİ
Putin hiç şüphe yok ki, şiddetli bir Batılı
tepkisine yol açmaksızın, Kırım’daki gibi fiili
gerçekler yaratmayı umuyor. Rusya, bir işgal ol-
madan bile komşularının istikrarını bozmak için
tehditler, askeri güç gösterileri, gizli harekâtlar
ve ateşli söylemler kullanabilir. Bu, komşularının
uysallığı dâhil, Rusya’nın dış politika amaçlarına
erişmesine yetebilir.
Ama Putin’in maceracılığı Rusya için çok kötü
sona erecek gibi. Batı, Rusya ile NATO sınırlarının
ötesinde herhangi bir askeri yüzleşmeye girme
konusunda haklı olarak suskun kalsa da ve hatta
ekonomik yaptırımlar uygulamaya çekiniyor olsa
dahi, Putin’in eylemleri ABD ve Avrupa’da güçlü
ve artan bir Rusya karşıtı geri tepmeyi tetikle-
di. Rusya, bahanesi ne olursa olsun birliklerini
sınırlarının ötesine gönderecek olursa, Batı’nın
tepkisi dramatik şekilde şiddetlenecek. Rusya
siyasi istikrarsızlığın daha sinsi yöntemlerini
benimseyecek olursa da, Batı’nın baskısı daha
kademeli olarak artacak.
Rusya ile Batı dünyası arasındaki mevcut
ticari, yatırım ve finansal ilişkileri oldukça yıp-
randı. Yeni yatırım projeleri ve ortak girişimler
beklemeye alınıyor. Batılı yatırımcıların Rus ku-
ruluşlarına verdiği krediler tahsil ediliyor. Rus
banka ve şirketleri büyüyen bir kredi darboğazı
ile karşı karşıya kalacak.
Kısa vadede Rusya’nın sermaye çıkışını telafi
edecek büyük miktarda döviz rezervi var, ancak
sermaye akışının terse dönmesi, aylarla ifade
edilecek bir süre içinde etkisini hissettirmeye
başlayacak. Rusya’nın Kırım’ı güç kullanarak ele
geçirmesinin ardından, Rus müdahalesi, darbesi
veya Ukrayna’nın bir başka bölgesini ilhak etmesi
sırasında Rusya ile Batı arasında normal ekonomik
ilişkilerin sürmesi neredeyse hayal bile edilemez.
Bir başka deyişle, giderek muhtemel görünen
İkinci Soğuk Savaş başlarsa, uzun dönemde ekonomik
açıdan kaybeden Rusya olacak. Avrupa Birliği (AB),
Rusya’dan ithal ettiği doğal gaz olmadan (tamamen
kesilse bile) kesinlikle hayatta kalabilir. Rusya’nın
Avrupa’ya ihraç ettiği doğal gaz, AB’nin birincil enerji
tüketiminin %10’undan azına tekabül ediyor. Oysa
Rusya, gelirlerinde büyük bir kayıp yaşar.
Putin, Rusya’nın Batı ile ekonomik ilişkile-
rindeki herhangi bir kötüye gidişin, Çin’le eko-
Rusya’nın gerçek uzun dönemli menfaati çok taraflılık, dünya
ekonomisine entegrasyon ve uluslararası hukukun üstünlüğünde
yatıyor.
Putin’in şimdiki yolu, ölümcül tehlikelerle dolu. Giderek
artan bir savaş tehdidiyle dünyayı karşısına alırken, Rusya’nın
ekonomik potansiyelini baltalıyor.
Tek umudumuz herkesin, çok
uzun süredir terk ettikleri uluslararası hukuk ilkelerine geri dönmesi.
GÖRÜŞ
90
EKONOMİK
FORUM
Jeffrey D. Sachs
Columbia Üniversitesi’nde
Sürdürülebilir Kalkınma
Profesörü, Sağlık Politikası
ve Yönetimi Profesörü
ve Dünya Enstitüsü
Direktörüdür. Ayrıca
Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri’ne Milenyum
Kalkınma Hedefleri
konusunda Özel
Danışmanlık yapmaktadır.
