Yaşanabilir şehirler
toplumları aydınlatıyor
JOSEPH E. STIGLITZ
G
e ç t i ğ imi z a y l a r d a Me d e l l í n ,
Colombia’da çarpıcı bir kalabalık
toplandı. Yaklaşık 22 bin kişi şe-
hirlerin geleceğini tartışmak üzere
Dünya Şehir Forumu’na katıldı. Toplantının odak
noktası “yaşanabilir şehirler” yaratmak, yani
dünya vatandaşlarının büyük bölümünün yaşa-
dığı ve 2050 yılına kadar nüfusun üçte ikisinin
yaşayacağı şehir ortamlarında adil kalkınmayı
teşvik etmekti.
Toplantının yapıldığı şehir ise sembolikti.
Bir zamanlar uyuşturucu çeteleriyle nam sal-
mış olan Medellín artık dünyanın en yenilikçi
şehirlerinden biri olarak hak edilmiş bir itibara
sahip. Şehirdeki dönüşümün hikâyesi her yerdeki
şehirler için önemli dersler içeriyor.
1980’lerde ve 1990’larda kötü şöhretli Pablo
Escobar gibi kartel patronları Medellín sokak-
larında hüküm sürüyor ve şehir politikasını
kontrol altında tutuyordu. Escobar’ın gücünün
kaynağı sadece (ABD’deki talebin tetiklediği)
muazzam kâr getiren uluslararası kokain ticareti
değil, aynı zamanda Medellín ve Colombia’daki
aşırı adaletsizlikti. Şehri sarmalayan vadinin
And dağlarına bağlı dik yamaçlarında, hüküme-
tin neredeyse unuttuğu gecekondu mahallele-
ri, kartellere hazır iş gücü kaynağı sunuyordu.
Kamu hizmetleri götürülmediği için, Escobar,
şehirde terör estirmesine rağmen, cömertliği ile
Medellín’deki en yoksulların kalplerini kazandı
ve aklına girdi.
Bugün bu gecekondu mahalleleri tanınma-
yacak halde. Yoksul Santo Domingo semtinde,
havadan giden üç gondol hattından oluşan şeh-
rin yeni Metrokablo sistemi şehir sakinlerine
bir dağ yamacının yüzlerce feet üstünde hizmet
vererek onları şehir merkezine bağlıyor. İşe gidiş
geliş artık dakikalarla ölçülüyor, halkın yaşadığı
alanlarla şehrin geri kalanı arasındaki sosyal ve
ekonomik engeller de yıkılmak üzere.
Şehrin yoksul kesimlerinin sorunları çözül-
müş değil, ama altyapıdaki iyileşmenin getirdiği
avantajlar bakımlı evlerde, duvar resimlerinde
ve gondol istasyonlarının yanına kurulu futbol
sahalarında kendini gösteriyor. Kablolu araçlar
Medellin’e geçen yıl bu alandaki en prestijli ödül
olan Harvard Üniversitesi’nin Şehir Tasarımı’nda
Veronica Rudge Green Ödülü’nü kazandıran pro-
jeler içindeki en görüntüsel olanı.
YAŞANABİLİR ŞEHİRLER İÇİN
PLANLAMA GEREKİYOR
Sergio Fajardo’nun (şimdi Medellín’in Antio-
quia Bölge Valisi) belediye başkanı olduğu 2004
yılından bu yana şehirde gecekonduları dönüş-
türme, eğitimi iyileştirme ve kalkınmayı teşvik
etme adına büyük gayret gösterildi. Bugünkü
Belediye Başkanı Aníbal Gaviria da bu yolda de-
vam etmeye kararlı olduğunu belirtiyor.
Medellín en harap olmuş yerlerinde avan-
gart kamu binaları inşa etti, yoksul bölgelerde
yaşayan vatandaşlara boya badana temin etti ve
sokakları temizleyip güzelleştirdi. Bütün bunlar,
insanlara saygılı davranırsanız onların da çev-
relerine değer vereceği ve topluluklarıyla gurur
duyacağı inancıyla yapıldı. Ve bu inancın haklılığı
fazlasıyla kanıtlandı.
Tüm dünyada, şehirler haklı olarak toplum-
daki en önemli tartışmaların hem yörüngesi hem
de odak noktası. Bireyler yakın mesafelerde yaşa-
dığı zaman, artan eşitsizlik, çevrenin bozulması
ve kamu yatırımlarının yetersizliği gibi önemli
toplumsal sorunlardan kaçamazlar.
Forum, yaşanabilir şehirlerin planlama ge-
rektirdiğini katılımcılara anımsattı ve bu mesaj
da dünyanın büyük bölümünde yaygın olan tutu-
ma ters düşüyor. Ama altyapıda, toplu ulaşımda
ve parklarda planlama ve hükümet yatırımı ol-
madan, temiz su ile sıhhi tesisat temin edilme-
den şehirler yaşanabilir olmuyor. Ve bu kamu
mallarının eksikliğinden en çok etkilenenler de
kaçınılmaz olarak yoksullar oluyor.
ANALİZ
90
EKONOMİK
FORUM
Joseph E. Stiglitz Columbia
Üniversitesi’nde profesör
ve Nobel Ekonomi ödülü
sahibidir. Bruce Greenwald
ile beraber kaleme aldığı
en son kitabı, Öğrenen Bir
ToplumYaratma: Büyüm-
eye, Gelişmeye ve Sosyal
İlerlemeye Yeni Bir Yaklaşım
(Creating a Learning
Society: A New Approach
to Growth, Development,
and Social Progres) ismini
taşımaktadır.
Dünya Şehir Forumu’nda,
yaklaşık 22 bin kişi tartışmak üzere
bir araya geldi. Toplantının yapıldığı şehir ise sembolikti.
Bir
zamanlar uyuşturucu çeteleriyle nam salmış olan Medellín artık
dünyanın en yenilikçi şehirlerinden biri olarak hak edilmiş bir
itibara sahip. Şehirdeki dönüşümün hikâyesi her yerdeki şehirler
için önemli dersler içeriyor.
