Akbabaların
gagalarını
kesmek
yeterli değil
JOSEPH E. STIGLITZ
A
rjantin’in tahvillerini elinde bu-
lunduran “akbaba fonlar” arasında
devam etmekte olan anlaşmazlığın
ortasında Ülke Borçlarını Yeniden
Yapılandırma Mekanizmaları (SDRM) ihtiyacına
ilişkin geniş kapsamlı bir konsensüs oluştu. Aksi
takdirde, (diğer tahvil sahiplerinin %93’ü yeniden
yapılandırmayı kabul ettikten sonra) ABD Federal
Yargıcı Thomas P. Griesa’nın Arjantin’in “akba-
balara” tam ödeme yapmak zorunda olduğuna
dair verdiği hüküm gelecekteki yeniden yapılan-
dırmaları sabote eden fırsatçı davranışlara gün
doğmasını sağlar. Uluslararası Sermaye Piya-
saları Birliği de (ICMA) devlet tahvilleri
için yeni şartlar önerdi. ICMA’nın
teklifi, eski şartlar kapsamında ya-
zılan yüzlerce milyarlık tahvillerin
durumunu çözümsüz bırakmasına
rağmen, bu yeni çerçeve aslında
Griesa’nın yorumunun yanlış
olduğunu ve pari passu (eşitlik)
hükmünü yürürlükte bırakmanın
yeniden yapılandırmayı imkânsız
hale getireceğini kabul ediyor.
ICMA’nın önerdiği akdi şartlar, Griesa’nın
aptalca hükmünün temelinde yatan eşitlik (pari
passu) maddesini açıklığa kavuşturuyor. Devlet
tahvili sözleşmelerinin standart bir parçası olan
bu maddeyle amaçlanan, ihraççı ülkenin tahvil
sahiplerine daima eşit muamele yapmasının sağ-
lanması, fakat büyük alacaklılara (örneğin Ulus-
lararası Para Fonu/IMF) farklı muamele yapıldığı
her zaman görülüyor.
AKBABALARIN SON KURBANI ARJANTİN
Griesa, maddenin yaygın anlaşılma şeklini
kavramış görünmüyor. Arjantin 2001 yılında
ülke borçlarını ödemekte temerrüde düştükten
sonra akbaba fonlar, temerrüde uğrayan tahvil-
leri ikincil piyasadaki nominal değerlerinin çok
altından satın aldı ve daha sonra tam ödeme ya-
pılması için dava açtı. Griesa’nın eşitlik yorumuna
göre, Arjantin yeniden yapılandırmayı kabul eden
alacaklılarına borçlu olduğu faizi ödediyse, akba-
balara da geçmişteki tüm faizler ve anapara dâhil
tam ödeme yapmak zorunda.
Akbabaların isteğinin gerçekleşmesi, kısmen,
dava açmak niyetiyle borç satın alınmasını yasak-
layan, eskiden beri süregelen ve daha sonra ABD
devlet yasama organları tarafından kabul edilen
bir İngiliz örf adet hukuku doktrinine dayalı
olan Champerty (başkasına ait olan
bir dava hakkının satın alınması)
savunmasıyla dava ikamesi yoluyla
olmuştur. Basitçe söylemek gere-
kirse Arjantin, borçlarını yeniden
yapılandırmaya çalışan fakir ül-
keleri soymalarına imkân verme-
si amacıyla akbabaların oyunun
kurallarını değiştirmek için verdiği
uzun hukuki mücadelenin en son
kurbanı oluyor.
1999 yılında, Elliot Associates, LP /Ban-
co de la Nacion ve Peru Cumhuriyeti, davasında
Yargıtay İkinci Dairesi davacının, iskontolu borcu
satın almadaki niyetinin kendisine tamödeme ya-
pılması veya aksi takdirde dava açmak olduğunu
karara bağlamıştı. Mahkeme daha sonra Elliot’un
niyetinin, tesadüfe bağlı olduğu için, Champerty
şartını karşılamadığına hükmetmişti.
Her ne kadar bazı başka mahkemeler İkinci
Daire’nin Champerty savunmasını sınırlı oku-
masını kabul etse de, akbabalar tatmin olmadı
ve New York eyaleti Yasama Organı’na gittiler.
Yasama Organı, 2004 yılında 500 bin dolar üze-
rindeki borç satın almalara ilişkin Champerty
ANALİZ
90
EKONOMİK
FORUM
Joseph E. Stiglitz Columbia
Üniversitesi’nde profesör
ve Nobel Ekonomi ödülü
sahibidir. Bruce Greenwald
ile beraber kaleme aldığı
en son kitabı, Öğrenen
Bir ToplumYaratma:
Büyümeye, Gelişmeye
ve Sosyal İlerlemeye Yeni
Bir Yaklaşım (Creating a
Learning Society: A New
Approach to Growth,
Development, and
Social Progres) ismini
taşımaktadır.
Arjantin 2001 yılında ülke borçlarını ödemekte temerrüde
düştükten sonra akbaba fonlar, temerrüde uğrayan tahvilleri
ikincil piyasadaki nominal değerlerinin çok altından satın aldı ve
daha sonra tam ödeme yapılması için dava açtı.
Griesa’nın eşitlik
(pari passu) yorumuna göre
, Arjantin yeniden yapılandırmayı
kabul eden alacaklılarına borçlu olduğu faizi ödediyse,
akbabalara da geçmişteki tüm faizler ve anapara dâhil tam
ödeme yapmak zorunda.
