“Bilinçli yönetişim”
mesafe ayarlamasıdır
RÜŞTÜ BOZKURT
S
osyal bir varlık olan biz insanları diğer
canlılardan ayrıştıran özelliklerinden
biri de dış dünyayı sezme, anlama,
kendini bilme ve geleceği hayal ederek
inşa edebilme yetenek ile becerilerine
sahip olmamız. Birçok bilimi insanı,
insanoğlunun yaşadığı dünyayı bilmesini, kendini
anlamasını ve gelecek düşü kurmasını bilincinin
temel bileşenleri olarak tanımlıyor.
İnsanoğlu kendi uygarlığını geliştirirken biriki-
mini sürekli artırır, bilincini geliştirir, bakış açısını
farklılaştırır, buluş ve keşif yapmayı sürdürür, bek-
lentilerini diri tutar ve bütün bunlardan bereket
üretir. İnsan, aynı zamanda kendisi ve başkaları
için üreten ender varlıklardan biridir. İnsan önce
kendisi için vardır, kendine yararı olmayanın baş-
kasına yararı dokunamaz. İnsan kendisi için vardır
ama yalnız yaşayamaz, bir grup içinde varlığını
sürdürme zorundadır, bu açıdan bakıldığında insan
biraz da başkaları için var olabildiği zaman insandır.
İnsanoğlunun dünyayı sezmesi ve anlaması,
kendi olanak ile kısıtlarını saptaması, hayal ettikleri
ve ulaşabildiklerinden oluşan deneysel mesafenin
sınırlarını genişletmesi uygarlık birikimlerinin de
özünü oluşturur. Uygarlık oluşumu aynı zamanda
bilincin de tarihidir. Bütün uygarlıklar boyunca dört
değişik bilinç düzeyi yoğun biçimde yaşandığı göz-
lemleniyor: Mitelojik bilinç, teolojik bilinç, ideolojik
bilinç ve psikolojik bilinç. Bütün simgeler, değerler,
ilkeler, kurallar ve yasalar, bir sosyal varlık olarak
insanın bir arada yaşamada düzeni, dirliği ve güveni
sağlamak için zihni araçlar kullandığını gösterir.
Bugün psikolojik bilincin geliştiği, yaygınlaş-
tığı ve derinleştiği bir aşamadan geçiyoruz. Psiko-
lojik bilinç öne geçiyor ama bu daha önce yaşanan
bilinç yoğunluklarının tümden yok olduğu anla-
mına gelmiyor.
“Sosyolojide farklı dönemlere
ait olanların eş zamanlılığı ilkesi”
değişik
bilinç düzeylerinin yoğun biçimde bir arada var
olmalarını sağlıyor. Yaşamımızda mitelojik bilincin
kalıntıları, teolojik bilincin derin etkileri, ideolojik
bilincin kolaycı sığınmacılığı ve psikolojik bilincin
arayışları etkili oluyor. İnsanoğlunun zihni, yaşam
bütününü içindeki iletişim, karşılıklı etkileşim ve
değişik eklemlenmelerle yaşam biçimi ve yaşam
tarzlarına dönüşüyor.
Bilinçli bir insan psikolojik mesafelerini ayar-
larken; insanların birbirleriyle olan ilişkilerini
belirleyen sosyal mesafelere, bugün ile yarın ara-
sındaki algılamalardan oluşan zamansal mesafe-
lere, bulunduğumuz yerle uzak yerler arasındaki
mekansal mesafelere, insanın hayalleriyle gerçek-
leştirdiklerinden oluşan deneysel mesafelere özen
gösteriyor. Mesafeler dengesi huzur ve mutlulu-
ğun sınırlarını da çiziyor.
BAĞIMLILIKLARIMIZ ARTIYOR
Bilimsel ve Teknik Erişebilirlikteki Artışlar:
İnsanlık tarihinde avcı-toplayıcı dönem ile yerleşik
tarım toplumu aşaması çok uzun sürmüştür. Tari-
hin bu çok uzun dönemli gelişmesine
“topluluk
örgütlenmesi”
damgasını vurur. Topluluk örgüt-
lenmesi; insanların düğünde, dernekte, çarşıda,
pazarda, toyda, törende, tarlada, tapanda birbirle-
rini gözle ve sözle kontrol ettiği örgütlenme biçimi
olarak tanımlanır. Toplumun düzenini, atadan
aktarılan gelenek ve göreneklerin belirlediği bir
aşamadır. Topluluk gözetimi, popüler deyimle ma-
halle baskısının yarattığı
“büyük gözaltı”
bireyin
davranışını da, toplumsal tutuları da belirler.
Bugün bilimve teknikteki araç-gerecin gelişme-
si, kısa mesaja dayanan kablosuz iletişim yeni bir
Bugün psikolojik bilincin geliştiği, yaygınlaştığı ve derinleştiği bir
aşamadan geçiyoruz. Psikolojik bilinç öne geçiyor ama bu daha
önce yaşanan bilinç yoğunluklarının tümden yok olduğu anlamına
gelmiyor.
“Sosyolojide farklı dönemlere ait olanların eş zamanlılığı
ilkesi”
değişik bilinç düzeylerinin yoğun biçimde bir arada var
olmalarını sağlıyor. Yaşamımızda mitelojik bilincin kalıntıları, teolojik
bilincin derin etkileri, ideolojik bilincin kolaycı sığınmacılığı ve
psikolojik bilincin arayışları etkili oluyor.
YÖNETİM
84
EKONOMİK
FORUM
