59 / 132
59
EKONOMİK
FORUM
Bölgenin tarihine bakıldığında, iki
ülke arasındaki gerilimin ve rekabetin
yeni olmadığı görülüyor. Gerilimin ana
nedeni mezhepsel farklılıklar olsa da,
politik farklılıkların da göz ardı edileme-
yecek kadar etkin olduğu biliniyor.
Geçmişten günümüze
gerilimli ilişkiler
Suudi Arabistan ve İran arasındaki ilk
siyasi gerilimin 1979 yılında Batı destekçisi
Şah’ın devrilmesiyle yaşanan İslam Dev-
rimi’nden sonra derinleştiği görülmekte.
İslamDevrimi’nin ardından, Şiilerin hareket-
lerinin bölgede destek kazanması endişesiy-
le, Suudi Arabistan liderliğinde altı Körfez
1
ülkesinden oluşan Körfez İşbirliği Konseyi
oluşturuldu. Bölgenin tarihçesi incelen-
diğinde aşağıdaki olayların gerçekleştiği
görülüyor:
◗
Suudi Arabistan, 1980’lerde İran-Irak
savaşında Irak lideri Saddam Hüseyin’i
destekledi.
◗
1987’de Mekke’de Hac sırasında Suudi
güvenlik güçleriyle Şiiler arasında çıkan
olaylarda yüzlerce Şii öldü.
◗
Suudi Arabistan, 1988-1991 arasında
İran’la diplomatik ilişkilerini dondurdu.
◗
1981’de Bahreyn’de Şii milislerin öncülü-
ğünde bir darbe girişimi gerçekleştirildi.
Şehla Ali İHSAN
TOBB Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü
S
uudi Arabistan’da terörizm suç-
lamasıyla aralarında Şii din ada-
mı Bekir El-Nimr’in de bulun-
duğu 47 kişinin idam cezasına
çaptırılması ve mahkûmların infazının
gerçekleştirmesi Bölgede gerginliği tır-
mandıran neden oldu Tahran ve Meş-
hed’de Şeyh Nimr’in idamını protesto
eden grupların Suudi Arabistan’ın diplo-
matik temsilciliklerine saldırması üzerine
Suudi yönetimi İran ile diplomatik ilişki-
lerini kesti. Bu olaylar nedeniyle Suudi
diplomatların İran’ı terk etmesiyle, Riyad
ve Tahran arasında başlayan gerilim Böl-
ge ülkelerinin de katılımıyla derinleşti.
1)
Bahreyn, Suudi Arabistan, Katar, Oman, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri.
Altı başlıkta İran-Suddi Arabistan
geriliminin değerlendirmesi
1
Gerilim bölgedeki köklü mezhepsel ayrımcılığı kanıtlıyor.
2
Suudi Arabistan, İran’ın gelişmesinden korku duyuyor.
3
İki ülke arasındaki gerilim, Suriye krizine ilgiyi azaltarak, Esad’ın
güç kazanmasına ve çözüm sürecinin uzamasına neden olur.
4
İran’ın itibarı ve uluslararası platformlarda gördüğü destek,
yaşanan son olaylar sonrasında gerileme gösteriyor.
5
Mevcut krizde kazanan tarafın şu an için Suudi Arabistan
olduğu söylenebilir.
6
İki ülke arasındaki gerginlik ABD’nin bölge politikası açısından
zorluklar çıkarıyor.