81
EKONOMİK
FORUM
KENT MERKEZLERİ ÇEŞİTLİ NEDENLERDEN DOLAYI ARTIK CAZİBESİNİ
KAYBEDİYOR. KENTLER KONTROLSÜZ BİR ŞEKİLDE YAYILIYOR,
MERKEZLERİ OLUŞTURAN YERLEŞİMLERDE NÜFUS AZALIYOR. PEKİ KENT
MERKEZLERİNİN CAZİBESİNİ ARTIRMAK MÜMKÜN MÜ? TEPAV YAPTIĞI İLGİ
ÇEKİCİ ARAŞTIRMADA BU SORUNUN YANITLARINI VERİYOR.
artmakta, otomobil vazgeçilmez hale gel-
mekte, insan ölçeği kaybolmaktadır.
Kent merkezleri lüks yaşam alanlarına
dönüşmektedir. Küçük işletmeler yüksek
emlak fiyatlarıyla baş edememekte, tarihi
işletmeler kapanmakta, sosyal çeşitliliği
gözetmeyen kentsel dönüşüm politika-
ları imar rantı yüksek merkezi alanlarda
yüksek gelir gruplarına özel yaşam alan-
ları oluşturmaktadır. Sonuç olarak kent
merkezleri ya tenha, güvensiz çöküntü
alanlarına ya da ortak yaşam alanlarının
kısıtlandığı yalnız yüksek gelir gruplarına
odaklanan rezidans, plaza, alışveriş mer-
kezi üçlüsünün oluşturduğu “kurtarılmış”
alanlara dönüşmektedir.
AVM’ler gerilimin
temel aktörlerinden mi?
AVM’ler kent merkezlerinin yaşadığı
gerilimin temel aktörlerinden biridir. Türki-
ye’de kişi başı AVM metrekare büyüklüğü
Avrupa ortalamalarının altında olsa da Av-
rupa pazarında yeni açılan AVMmetrekare
büyüklüğü açısından Rusya’dan sonra ikin-
ci sırada gelmektedir. Türkiye’deki AVM’lerin
ortalama büyüklüğü Avrupa, Kuzey Ame-
rika ve dünya ortalamalarının üzerindedir.
Özellikle şehir merkezleri dışındaki de-
vasa AVM’ler insan akımlarını çekerek in-
sanların kent merkezine ticari, sosyal veya
kültürel ihtiyaçlar için gidişini engellemek-
tedir. Şehir merkezindeki AVM’ler makul
bir büyüklüğe kadar kent merkezine can-
lılık katarken irileştikçe kent merkezinin
canlılığını sağlayan sokak, cadde, meydan,
park, restoran, mağaza vb.’yi kendi içine
alarak adeta yutmaktadır.
2014 yılında Ankara Güvenlik Caddesi
ve çevresindeki 68 farklı iş kolunda faaliyet
gösteren esnaf “Bu mahallede ne aradınız
da bulamadınız, açık ve temiz havada do-
laşarak alışveriş yapın” diye vatandaşlara
feryat etmiş ve tek eksiklerinin el ele ver-
mek olduğunu, mahalle esnafı ve sakinleri
olarak ele ele verip AVM’ler gibi kampan-
yalar düzenleyerek mahalle sakinlerini
mahalledeki esnaftan alışveriş yapmaları
için teşvik etmek istediklerini belirtmişti.