83 / 132
83
EKONOMİK
FORUM
dır. Diğer yandan dernek modelinin böl-
gede yapılacak iyileştirme ve geliştirme
çalışmaları için kayda değer bir finansman
sağlaması mümkün değildir. Şirket modeli
ise şirket ortakları aracılığıyla finansman
konusunda dernek modelinden çok daha
etkin olsa da sermayenin kara dönüşmesi
için zamanla doğrudan şirkete kar getire-
cek yatırımlar tercih edilmesi nedeniyle
sürdürülebilir değildir.
SEGEB modeli nedir?
AVM modelinin özel mülkiyet için-
de kiracı işletmelere sağladığı avantajları
kamusal alanlardaki işletmelere sağla-
yan Business Improvement District (Semt
Ekonomisini Geliştirme Bölgesi-SEGEB)
modeli Türkiye’deki şehirlerin alt-ticari
bölgelerinde sosyal ve ekonomik canlığı
artırmak için kullanılabilir.
SEGEB modeli küçük ölçekli ortak hiz-
met ve ortak altyapı imkânlarının belirle-
nen bir semtte yarı kamusal kimliğe sahip
üyeleri bölgedeki işletme sahipleri olan bir
örgüt eliyle sunulduğu, mali olarak sürdürü-
lebilirliğe sahip bir oluşumdur. İlk örnekleri
1970’te ilk kez Toronto - Kanada’da uygula-
nan SEGEBmodeli 1990’ların ardından dün-
yaya hızla yayılmış, 2010’lara gelindiğinde
en az 16 ülkede bir çeşit kamu özel işbirliği
modeli olarak uygulanmaktadır. İlk uygu-
lamanın yapıldığı Toronto’da günümüzde
yaklaşık 40 bin işletmenin üye olduğu 81
SEGEB faaliyet göstermektedir.
SEGEB’ler yerel yönetim hizmetine
alternatif değildir, yerel yönetimlerin ye-
rini almaz, yerel yönetimle rekabet etmez
yerel yönetim hizmetlerinin niteliğini, kap-
samını geliştirecek şekilde yerel yönetimle
işbirliği içinde çalışır. Belediyelerin üstle-
rindeki mali yükü hafifleten bu uygulama
çoğunlukla yerel yönetimlerin yönlendir-
me ve destekleriyle oluşturulmaktadır. Ye-
rel yönetimler öncelikle fizibilite çalışması
yaparak, hangi bölgelerin SEGEB kurulu-
muna uygun olduğunu tespit etmektedir-
ler. Kuruluma uygun bölgede işletmeleri
bilgilendirme görevi yine belediyelerce
yürütülmektedir. Daha sonra yerel işlet-
melere referandum yoluyla tercih hakkı
verilmektedir. Oluşturulabilecek kanunla
nitelikli veya basit çoğunluğun sağlandığı
durumlarda SEGEB kurulması belediye
meclisine sunulabilmektedir. Belediye
meclisinin onayı ile kurulan SEGEB’ler yarı
resmi özerk kuruluşlar olarak hizmet ver-
mektedir. Fonları bölge işletmelerinden
toplanan aidatla oluşmaktadır. Bölgedeki
işletmelerin aidat ödemeleri Türkiye’de
emlak vergileri ya da altyapı harcamalarına
katılım paylarında olduğu gibi yerel yöne-
timler aracılığıyla tahakkuk eder. Gelirin bu
yolla garanti altına alınması modeli gö-
nüllü bir kuruluştan ayrıştırmakta ve mali
olarak sürdürülebilirliğini sağlamaktadır.
SEGEB’ler ekonomik canlığı
sağlamak için ne yapar?
Belediyenin ve yerel işletmelerinin
onayı ile faaliyete geçen SEGEB yönetimi
bölgelerinde ortak hizmet ve altyapı ihti-
yaçlarının giderilmesi için yerinden çalışan
kurumsal bir kapasite oluşturmaktadır.
Böylece kentsel ticari merkezler belediye-
nin mali durumu ve öncelikleri çerçevesin-
de sıranın kendilerine gelmesini bekleme-
den kendi bölgelerini iyileştirebilmektedir.
SEGEB’ler güvenlik, temizlik ve bakım