22 / 132
EKONOMİK
FORUM
22
KAPAK
A
nadolu’da yaklaşık 12 bin yıllık
kültürel birikimin mirası olarak
günümüze kalan 3 bine yakın
yöresel ürün, ekonominin yeni
kaldıracı olma yolunda.
Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özel-
likleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre,
alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir
ürünü gösteren ad veya işaretlere coğrafi
işaret deniyor.
Sınai mülkiyet türlerinden biri olan
coğrafi işaretler, markalar gibi tüketicilerine
değerli bilgiler sunarak araştırma maliyetle-
rini azaltan, hem kalite hem de üne işaret
eden, üretici ve tüketici arasındaki asimetrik
bilgiden kaynaklı piyasa başarısızlıklarının
çözümünü sağlayan potansiyel araçlardan
biri olarak karşımıza çıkıyor.
Ülkemizde 2009 yılında 110 civarında
olan coğrafi işaretli ürün sayısı bugün itiba-
riyle 191’e ulaşmış durumda. Bu ürünlerin
tescilinde Oda ve Borsaların fonksiyonu bü-
yük. Öyle ki 191 coğrafi işaretli ürünün üçte
biri Oda ve Borsalar tarafından tescil ettirildi.
Tescilli ürünün kalitesi ortaya çıkıyor
Coğrafi işaret tescili için başvuru süreci
başlatılan ürün sayısı ise 287. Coğrafi işaret
tescil belgesi almak için Türk Patent Ensti-
tüsü’ne başvurmak gerekiyor. Bir bölgenin
herhangi bir ürünü, halısı, kilimi, meyvesi,
taşı, madeni, çeşitli malzemelerle oluşan
işlemeleri diğer yörelerde üretilenlerden
farklı olabiliyor. Bir yörede üretilen bir halı,
kilim, kumaş, çini vb. bir ürün ün kazanmış
olabiliyor. Bu ürünlerde o yörenin adının
kullanılması, tüketiciler tarafından o ürünün
belli bir kaliteye sahip olduğu şeklinde algı-
lanıp, güvenilir bulunabiliyor. Tüketiciler söz
konusu yöre adıyla satılan ürünleri, yörenin
adına belli bir güven duyarak aynı nitelikteki
diğer ürünlere tercih edebiliyorlar.
Menşe işareti
Coğrafi işaretler menşe ve mahreç işa-
retleri olarak iki gruba ayrılıyor.
Menşe işareti; coğrafi sınırları belirlenmiş
bir yöre, alan, bölge; çok özel durumlarda ül-
keden kaynaklanan belirgin bir niteliği, ünü
veya diğer özellikleriyle bu yöre, alan veya
bölge ile özdeşleşmiş yöre, alan, bölgeye
özgü doğa ve insan faktöründen kaynakla-
nan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin
tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları
içinde üretilen bir ürünü tanımlanıyor.
Menşe adı, menşe adına konu ürünün
tamamı ile tanımlanan yerde üretilmiş ol-
ması gerekiyor.
Örnek; Çerkez Peyniri, Van Otlu Peyniri,
Anzer Balı. Bu ürünler, ait oldukları coğrafi
bölgenin dışında üretilmiyorlar. Çünkü ürün,
niteliklerini ancak ait olduğu yöre içinde
üretildiği takdirde kazanabiliyor.
Bir ürünün menşei olan yöre, alan veya