birçok ticari alanda iş yerlerinin fiziksel özellik-
lerini, kent içindeki konumlarını değiştirdi. Ge-
lir yapılarının değişmesi, orta sınıfın büyümesi
de tüketici değer, beklenti ve davranışlarını et-
kiledi. Yeni bir satın alma kültürü oluştu. Bütün
bu gelişmelerle yaşam biçimleri, yaşam tarzları
ve yaşam kalitesi yeniden belirlenir hale geldi.
Finansal Sistemler:
Finansal araçların çe-
şitliliği, banka sistemi, sigorta sistemi, sermaye
piyasası derinliği bütün kuruluş ve kurumları
derinden etkiler. Finansal sistemlerin iş yerleri
için yarattığı fırsatları tanımlamadan etkin bir
gelişme yaratılamaz. Finansal sistemin kurum
üzerine etkilerini net bilgilerle açıklamadan da
kapsayıcı kurumdan söz edilemez.
Sistemler hem kendi iç yapılarındaki karşı-
lıklı ilişkiler bağlamında karmaşıklaşıyor hem
de sistemler arasındaki bağlantılar, bağlar ve
bağımlılıklar giderek artıyor. Artan ilişkilerin
yarattığı “karmaşıklığı” analiz edebilme, tek bir
insanın gücünü aşacak ölçeklere ulaşıyor. Bire-
yin gücünü aşan durumlarda “ortak akla” olan
ihtiyaç da artıyor. Böyle bir gelişme kurumların
yaşam biçimi, yaşam tarzı ve yaşam zenginlikle-
rinin belirlemesindeki rolünü de güçlendiriyor.
Bilimsel ve Teknolojik Sistemler:
Kapsayıcı
kurumun net bilgi sahibi olması gereken hususlar-
dan bir diğeri de bilimsel ve teknolojik sistemdir.
Bilimsel bulguların izlenmesi, teknolojik uygula-
malar, ulaşım ve iletişim altyapıları, patentlerde-
ki gelişmeler, ihraç ürünlerinde ileri teknolojinin
payı gibi bir dizi etken de kapsayıcı bir kurumun
analiz etmesi, gelişmeleri yakından izlemesi ve ge-
rekli önlemleri alması gereken sorunlar oluyor.
Hızlı bir kalkınma yaratarak insanların refa-
hını artırmak için işle ilgili net bilgi sahibi olmak
tek başına yetmez ayrıca kaynaklar etkin koordine
edilmeli. Bir adımsonrasında rekabet edebilir alan-
lara odaklanılmalı. Kaynak koordinasyonu dediği-
mizde, yeraltı ve yerüstü kaynaklar, fiziki sermaye
ve insan gücü yanında “teknoloji” de algılanmıyor-
sa eksik bir yaklaşım olur. Bu noktadan hareket
edildiğinde, kapsayıcı kurumların gücünü yaratan
bileşenler arasında yer alan “sistem kapasitesinin”
ağırlıklı konumu daha rahat kavranabilir.
Hukuk Sistemi:
Kalkınmanın çok temel
araçlarından biri olan hukuk sistemi kapsamın-
da vergi yasalarının gözden geçirilmesi, ticaret
ve borç yasaları gibi özel hukuk alanlarında gü-
nün koşullarına uygun düzenlemeler yapılmalı.
Fikri ve sinai mülkiyetin korunması, yurttaşlık
yasasının uyumu gibi hukuk alanı da kapsayıcı
kurumların ayrıntıda gözlemesi gereken konu-
lar arasında yer alıyor.
Vergi yasalarının bireysel gelişmesinin önü-
nün açılması, ticari ihtilafların çözümünde ihtisas
mahkemelerinin oluşturulması, bilirkişi kurumu-
nun işlerliğinin sağlanması, yerel yönetim yet-
kilerinin düzenlenmesi ve görevlilerinin hak ve
sorumluluklarını belirlenmesi, birincil ve ikincil
düzenlemeler arasındaki dengelerin kurulması,
eşdeğerlilik ilkesinin uygulanması, çevre koruma
mevzuatının çıkarılması gibi konuların kavran-
ması da kapsayıcı kurumların alanını genişletir.
Sosyal, Siyasi ve Kültürel Sistemler:
Özgür
düşünce ve anlatım özgürlüğünün kapsayıcı ku-
rum bileşenleri arasında çok önemli bir yere sahip
olduğu daha önce anlatıldı. Bu bakış açısıyla değer-
lendirirsek, siyasi partiler yasasının günün koşul-
larına uyumlu hale getirilmesi önemli bir adım…
İkinci adım, seçim sistemlerinin çoğunluğun ira-
desini yansıtacak biçimde düzenlenmiş olması.
Temsili demokrasinin işleyişi, özellikle kaynak
denetim işlevi önemli bir kapsayıcı özellik. Küresel
erişebilme alanın geliştirilmesi, sağlık sisteminin
güven altına alınması, emeklilik sisteminin güven
yaratması, meslek edinme olanaklarının sağlan-
ması, çiftlerin ana babalık eğitiminden geçmesi,
aile danışmanlık sistemlerinin işletilmesi, suçlu-
ların topluma kazandırılması, engellilerin reha-
bilitasyonu, çevre ve kent planlamasına katılım
gibi sosyal, siyasi ve kültürel boyut kapsayıcılığın
önünü açabilir veya tersine tıkama işlevi görebilir.
Yönetim Sistemleri:
Otoriter yönetim, de-
mokratik yönetim, katılımcılık, ortak irade ve or-
tak akla dayanan yönetim, yalın yönetim, yöneti-
şim gibi bir dizi yönetim tekniği gündemde.
“Metot o kadar önemsizdir ki sadece esası etki-
ler”
anlatımını bir kez daha anımsayalım. Kurum
içinde bulunduğu iş çevresine uygun yönetim
metotlarına sahip değilse, birikim yeteneğini iste-
diğimiz gibi geliştiremez. Başka bir anlatımla, uy-
gun yönetim metotları olmaksızın kaynak verimi
rekabet edebilir düzeye çıkarılamaz.
Kalkınmanın
çok temel
araçlarından
biri olan
kapsayıcı kurum
oluşturmanın
etkin
araçlarından
biri de hukuk
sistemidir.
Hukuk sistemi
kapsamında
vergi yasalarının
gözden
geçirilmesi,
ticaret ve borç
yasaları gibi
özel hukuk
alanlarında
günün
koşullarına
uygun
düzenlemeler
yapılması gerekir.
EKONOMİK
FORUM
89
i
