11. Bakanlar Toplantısı’na kadar bu konu
üzerinde anlaşma sağlanması öngörüldü.
“Genel hizmetler” olarak adlandırılan
müzakere konuları, kırsal kesimde kal-
kınmanın desteklenmesi ve yoksulluğun
azaltılması amacı taşıyan, ticaret sapması
yaratmayan “yeşil kutu” (green box) konu-
ları oldu. Toplantıda mutabakata varılan bu
konular tam olarak; arazi rehabilitasyonu,
toprak muhafazası ve kaynak yönetimi, ku-
raklık yönetimi ve sel kontrolü, kırsal istih-
dam programları, mülkiyet hakkı tesisi ve
çiftçinin yapılandırılması programlarıydı.
Tarım alanındaki mutabakatlardan diğer
ikisi ise tarım ürünleri tedarikinde tarife
kotası uygulanmasına dair belge ve tarım
ihracatında rekabet alanlarında. Ulusla-
rarası ticareti bozan bu durumlar yapılan
anlaşmalarla tarım ürünleri ihracatçısı ül-
kelerin mağduriyetlerini giderecek şekilde
ayrıntılı kullanım usullerine tabi kılındı.
Türkiye, tarımdan geçimini sağlayan
nüfusu toplam nüfusunun %24’ü olan bir
ülke olarak bu anlaşmaları destekledi. Özel-
likle G33 üyesi bir ülke olması nedeniyle,
gıda güvenliği konusu kendisini yakından
ilgilendiren Türkiye, gelişmeleri olumlu
karşıladı.
KALKINMA TURU’DA GÜNDEME
GELEN KONULAR
Kalkınma alanında ise Doha “Kalkın-
ma” Turu’nda gündeme gelen ve çoğunlukla
en az gelişmiş ülkeleri (EAGÜ) ilgilendiren
konular ele alındı. Kalkınma başlığı altında
na yönelik yapılacak devlet desteğinin, ticareti kısıtlayıcı uygula-
ma olarak kabul edilmemesini amaçlayan, yani bir anlamda dev-
let yardımları alanında bir muafiyet sağlanmasını öngören bu
öneri G33 ülkelerinin önerisi olarak ortaya çıktı. Tarım alanında
varılan dört yeni mutabakattan biri de bu konuda oldu. Bir barış
koşulu (peace clause) olarak nitelendirilen bu anlaşmayla, yeni
bir anlaşma yapılana kadar Hindistan’ın önerisi kabul gördü.
Daha açık bir ifadeyle, gıda güvenliği çerçevesinde, kamu stok
programlarında DTÖ tarım anlaşmasında belirtilen iç destek
taahhütlerini aşan ülkelere anlaşmazlıkların halli mekanizması
kurallarından muafiyet getirilerek kolaylık sağlandı. Buna kar-
şılık ülkelere saydamlık yükümlülüğü getirildi. Bu yükümlülüğe
göre, iç destekler anlaşmasından yararlanan GYÜ gerekli bilgi ve
istatistiksel verileri sağlamak zorunda. 2017 yılında yapılacak
EKONOMİK
FORUM
53
i
ARAŞTIRMA
