76
EKONOMİK
FORUM
AVRUPA BİRLİĞİ
Türkiye’yle STA imzalamayı reddetmektedir.
Bunun sonucunda, bu ülkelerden ithal edi-
len ürünler AB üzerinden ticaretin saptırıl-
ması yoluyla Türkiye’ye gümrüksüz bir şekil-
de girebilirken, Türk şirketleri bu pazarlara
otomatik karşılıklı erişim imkânına sahip
olamamıştır. GB’nin kilit faydalarından biri,
AB ile Türkiye’nin yeterli katılımı olmak-
sızın üçüncü ülkelerle ticaret anlaşmaları
müzakere etme ve imzalama sürecindeki
asimetriler, ticaretin saptırılmasını önlemek
amacıyla menşe kontrollerinin yapılmasını
riske etmektedir. Özellikle ABD ve Kanada
gibi büyük ülkelerle AB arasındaki STA’ların
artması Türkiye için potansiyel kayıpların
artması riskini doğurmaktadır. Ortak tica-
ret politikasının oluşturulmasında, taraflar
arasında ikili diyalogun geliştirilmesine yö-
nelik iyi yönetilen paralel müzakereler bu
sorunun çözülmesine yardımcı olacaktır.
AB ile Türkiye’nin STA müzakerelerini yak-
laşık olarak aynı zamanda başlatmasını ve
sonuçlandırmasını sağlamayı amaçlayan ve
üçüncü ülkelerle temel AB müzakerelerini
yansıtan paralel müzakereler en akla yatkın
çözüm olacaktır. Bu süreç kapsamında, Tür-
kiye Maddesi, üçüncü ülkelerin belirlenen,
bir süre zarfında Türkiye’yle STA imzala-
malarını sağlayacak şekilde güçlendirilebilir.
Aynı zamanda, her iki taraf, AB STA’ları bağlamında Türkiye men-
şeli olan GB’de serbest dolaşımda olan malların, AB STA’larının
ikili kümülasyon hükümleri bağlamında AB menşeli olarak kabul
edilmesini düşünmelidir.
12. İşleyen bir İhtilaf Çözüm Mekanizması’nın (İÇM)
uygulanması GB’nin piyasa erişim yükümlülüklerinin ve
ticaret imtiyazlarının yeniden dengelenmesine yardımcı
olacaktır:
Böylece herhangi bir anlamlı ticaret anlaşmasında
kaçınılmaz olarak ortaya çıkan çeşitli “ticareti bozucu etkenleri”
ortadan kaldıracaktır. GB kapsamındaki mevcut İÇM, sadece
koruma önlemlerinin süresiyle ilgili anlaşmazlıklarla sınırlı ol-
duğundan dolayı etkili değildir.* Daha geniş bir çeşitliliğe sahip
olası ihtilaflar için tek bir tarafın dava açabileceği bir ihtilaf
çözüm mekanizmasına geçiş, ticareti bozucu etkenlerin ortadan
kaldırılmasında daha etkili olacaktır. Örneğin, Meksika’nın son
zamanlarda ABD pazarındaki kara yolu taşımacılık hizmetleri için
ihracat erişim eksikliği sorununu çözmek için NAFTA İÇM’sini
kullanması, GB için uygun olabilecek bir çerçeve sunmaktadır.
Ancak, GB kapsamındaki alanlarda ortak ticaret politikasının ve
teknik düzenlemelerin oluşturulmasıyla ilgili mevcut asimetriler
eşzamanlı olarak giderilmediği taktirde AB ile Türkiye arasındaki
yeni bir İÇM’nin uygulanması zor olacaktır. Bu örneğin, AB’nin
Türkiye’yle yeterli bir istişare yapmadan kanunları tek taraflı ola-
rak değiştirmesi ve daha sonra İÇM’de uyumsuzluk gerekçesiyle
Türkiye’ye dava açma olasılığını engelleyecektir.
*Ankara Anlaşması’yla kurulan mekanizma bu önlemlerle sınırlı değildir, ancak her iki
tarafın rızasıyla tetiklenebilmektedir.
