78
EKONOMİK
FORUM
HABER
erişimini ve ticaret konusu yapılmasını önlemeye yönelik olduğu
gözlemleniyor. Anlaşma’nın birinci maddesinde Anlaşma’nın
amacı yer alıyor. Buna göre Anlaşma’nın amacı; bölgesel ve ulus-
lararası barışa, güvenliğe, istikrara katkı sağlamak; insanlığın
acılarını azaltmak, konvansiyonel silahların uluslararası ticaretin-
de işbirliğini ve devletlerin hareketlerinden sorumluluğunu dü-
zenliyor. (Uluslararası Silah Ticareti Anlaşması için bkz. https://
unoda-web.s3.amazonaws.com/wp-content/uploads/2013/06/
English7.pdf)
Uluslararası Silah Ticareti Anlaşması’nın ikinci maddesinde
ise Anlaşma’nın hangi silahları kapsadığı belirtiliyor. Uluslara-
rası Silah Ticareti Anlaşması, genel olarak bütün konvansiyonel
silahları, parçalarını, sistemlerini ve mühimmatını kapsıyor.
Anlaşma’ya göre konvansiyonel silahlar; savaş tankları, uçakları,
gemileri, saldırı helikopterleri, zırhlı savaş araçları, yüksek ka-
libreli silah sistemleri, füze ve rampaları, küçük ve hafif silahları
kapsıyor. Dolayısıyla biyolojik, kimyasal veya nükleer nitelikli
silahlar Anlaşma kapsamı dışında bırakılmış bulunuyor.
Anlaşma, taraf devletlere konvansiyonel silahların veya
parçalarının soykırım suçunun işlenmesinde, insanlığa karşı
suçlarda, 1949 Cenevre Sözleşmesi’nin ağır ihlâllerinde, sivillere
karşı saldırılarda veya tarafı bulunduğu uluslararası anlaşmalarla
tanımlanan diğer savaş suçlarında kullanılacağının bilinmesi
durumunda konvansiyonel silah veya parçalarının herhangi bir
şekilde transferine izin vermeme yükümlülüğü getiriyor. Anlaş-
ma’ya göre “transfer” kavramı ihracat, ithalat, transit, aktarma
ve aracılık uluslararası ticaret faaliyetlerini içeriyor.
KÜRESEL SİLAHTİCARETİ ANLAŞMASI’NIN GETİRİLERİ
Uluslararası Silah Ticareti Anlaşması’nın etkin şekilde uy-
gulanabilmesi için devletlere, uluslarara-
sı işbirliği ve gerekli ulusal düzenlemeleri
(ulusal kontrol rejimi kurma gibi) yapma
yükümlülüğü getiriliyor. Bununla birlikte
Anlaşma’da devletlerin yükümlülükleri uy-
gulaması konusunda herhangi bir bağlayıcı
yaptırım sistemi öngörülmüyor. Dolayısıyla,
söz konusu yükümlülüklerin yerine getiril-
mesi, taraf devletlerin istek ve iradelerine
bırakılmış oluyor.
Bu noktada bir hususu anımsatmak-
ta fayda var. Uluslararası sistem barış ve
güvenliğin sağlanması için yapılan silah
ticaretini yasaklamıyor. Ancak bunun BM
tarafından insan hakları ihlalleri sebe-
biyle parmakla gösterilen veya ambargo
uygulanan devletlere yapılması sorun teş-
kil ediyor. ABD ve Fransa’nın Ruanda’ya,
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne yöne-
lik gerçekleştirdiği müdahalelere rağmen,
destek vermesi çelişkiyi pekiştiriyor. Ben-
