33 / 132
DOSYA
Ç
ok geniş bir ürün yelpazesine sahip olan kimya sektörü
petrol, doğal gaz, hava, su, mineraller ve metaller gibi
hammaddeleri 70 binin üzerinde farklı ürüne dönüştü-
ren, küresel ekonomi için kilit konumda olan bir sektör.
Bugün endüstride kimya sektöründen hammadde kullanılmaksı-
zın üretilebilen çok az sayıda ürün bulunuyor. Kimya sanayi tara-
fından üretilen plastikten kozmetiğe, ilaçlardan boyalara kadar
ürünlerin %29’u doğrudan tüketiciye ulaşırken, %71’i ise diğer
sektörlerde (tekstil, metal-madeni-elektronik ürünler, inşaat,
otomotiv, kâğıt, tarım, gıda, temizlik sektörü vb.) ara mal veya
hammadde olarak kullanılıyor. Dünyadaki toplam kimyasal üre-
timin doğrudan ve farklı sektörlerde hangi oranlarda girdi olarak
kullanıldığını gösteren tabloda da (TABLO I) kimya sanayinin hem
yaşamımız hem de diğer sektörler için “olmazsa olmaz” önemde
bir sanayi dalı olduğu açıkça görülüyor.
TÜRİYE’DE KİMYA SANAYİNİN GELİŞİMİ
Türkiye’de kimya sanayii Osmanlı döneminde sabun, yağ, gül
yağı, barut üretimi gibi alanlarda faaliyet gösterirken Cumhuriyet
Dönemi’nde özellikle devletin girişimleriyle kimyasal madde üre-
timinde gelişiyor. Örneğin dokuma sektöründeki (Sümerbank),
gübre ve şeker sanayindeki üretimler bugünkü kimya endüst-
risinin temellerini oluşturuyor. 1950’li yıllardan itibaren planlı
Kimya sanayi
üretim dağılımı
(%)
0
10
20
% DEĞER
Tüketici Malları
Temel Kimyasallar
Özel Kimyasallar
İlaç
30
40
12
37,6
24,4
26
Tablo ll
Kaynak:
TKSD
Nihai Tüketim
Hizmet
Metal, maden,
makine ve
elektronik
Tarım
Tekstil
İnşaat
Kağıt Baskı Ürünleri
Otomotiv
Diğer
EKONOMİK
FORUM
33
i