FORUM 258

104 / 132

EKONOMİK FORUM 104
Ç n “...m ş g b ”
yapmadığından
b l msel devr m
yakalıyor
Bugünün dünyası
der nlere nmey ,
b l m ve teknoloj dek
gel şmeler n yaşamın
her alanında etk ler n
sorgulamayı gerekt r yor.
Kavramların, kararların ve
kurumların tartışılması,
toplumsallaştırılması
öneml . Tartışırken özen
göster lmes gereken
kavramların çer ğ
boşaltılmadan. Ç n
örneğ nde olduğu g b ,
b z m de “...m ş
g b yapmaya” geç t
vermemem z gerek yor.
A.M. Celâl Şengör ‘ün değişik yazılarını derlediği
“Newton Neden Türk Değildi?” adını verdiği
kitabında, Prof. Dr. Kenneth Jinghwa Hsü’nün
1994’de veda dersinde sunduğu bildirisi Başak
Karal’ın çevresiyle aktarılmış. Makalenin başlığı “Isaac Newton
Neden Çinli Değildi?” diye soruyor. Ünlü jeolog, “15 yıldır Çin’de
Çinli bilim insanlarıyla çalışmaktayım. Kişisel bilgi ve gözlemlerim
sonucu bazı örüntülerin farkına vardım. Örüntü tanıma temeline
dayanarak, Isaac Newton’un Çinli olamayacağı sonucuna varma
teşebbüsünde bulunuyorum, çünkü Çin kültürünün tarihsel ger-
çekliği ve Çin dil biliminin gelişimi, modern bilimin bize sağladığı
yaratıcılığa engel teşkil etmiştir”diyor.
Şengör’ün kitabında 22 sayfalık makalesinde Hsü, Çin’deki
bilimbirikimi, değerler sistemi ve dil gelişmesine ilişkin arka planı
açıklayarak, ulaştığı yargıyı şu sözcüklerle paylaşıyor:
“Bugün pek çok genç insan, tıpkı geçmişte benimolduğum
gibi idealist, ancak bilim alanında bir kariyer tercih etmiyor.
Güzelliğin yüzeysel tezahürüyle ilgilenmiyorlar, içinde insanlık
ve tarihle ilgili hiçbir şey barındırmayan, söz dağarcığı güzellik
ve umut kelimelerinden arındırılmış, zamanı insan zihninin bir
yanılsaması olarak gören bir dilde asla bulunamayacak hakikati
arıyorlar. Merak ediyorum, bizim neslimizin genç asilleri Isaac
Newton’un neden Çinli olmadığı sorusuna bir cevap buldular
mı? Bilimsel devrim Çin’de olmadı, çünkü gerçekten yetenekli
olanlarımız şair, ressam, yaratıcı yazar oldular. Onlar Konfüçyüs
akademik geleneğince bastırılmamayı seçtiler.”
Çinli olan ve Çinli bilim insanlarıyla çalışan, Batı biliminin
Rüştü Bozkurt