25 / 132
25
EKONOMİK
FORUM
Sanayi devrimi ile teknik
elemana ihtiyaç duyulacak
Genel olarak bakıldığında
Sanayi 4.0 yetişmiş insan
gücü kullanan ve bunu teşvik
eden bir sanayi devrimi. Gün
geçtikçe vasıfsız insan gücünün
çalışacağı sektörler azalıyor.
Bu nedenle vasıflı insan gücü
yetiştirmek şart.
S
anayide şu anda kullanılan süreç
otomasyon sistemlerinde dört
katlı bir hiyerarşik düzen bulunu-
yor. Sanayi 4.0, bu konvansiyonel
hiyerarşik üretim otomasyon yapısını özel-
likle hiyerarşinin üst katmanlarında Siber
Fiziksel Sistem yapısına uygun hale getiriyor.
Böylece üst katman sadece insana yönelik
değil aynı zamanda makinelerin birbiri ara-
sındaki gerçek-zamanlı iletişimine de açık
olmakta ve tüm sistem gerektiğinde insan-
sız yürütülebiliyor. Bu yapının artıları kısaca
şöyle özetlenebilir: Her seviye ve süreçte
doğruluk ve dayanıklılık artmakta, esneklik
sağlıyor, bakım-onarım kısalıyor, güvenilirlik
ve güvenlik artıyor, makine ve cihazlardan
kaynaklanan üretim hataları azalıyor.
Süreç daha da şeffaflaşıyor
Fabrikalar yeni ürün ve süreçlere çok
kısa sürede adapte olabiliyor. Sistem(ler)
kendi kendini yeniden organize edebiliyor,
onarabiliyor ve süreç şeffaflaşıyor.
Ancak bu iddialı gelişimlere ulaşabil-
mek için mevcut bilgisayar bilimleri, bilgi
ve iletişim sistemleri, ag teknolojileri ve
üretim otomasyonu konularında ciddi Ar-
Ge faaliyetlerini gerektiriyor. Çevre ve şart-
lara adapte olabilen otonom sistemlerin
geliştirilmesi, ortak üretim sistemleri, çok
elemanlı dinamik yapılar, dayanıklı planla-
ma, sanal ve gerçek sistemlerin birleştiril-
mesi gibi Ar-Ge faaliyetleri artan bir ivme
ile yapılmalı. Bu nedenle, örneğin, Alman
Federal Hükümeti 2012 yılında Sanayi 4.0
da içeren 10 adet Gelecek Projeleri (Future
Projects) kapsamında önümüzdeki 10-15
yıl için 200 milyar Euro fon ayırdı. Diğer
Avrupa ülkeleri ve ABD de benzeri fonlarla
Sanayi 4.0 ve siber fiziksel sistem ağlarına
büyük kaynaklar ayırıyor.
Üretime olumlu yansıyacak
Sanayi 4.0 etkisinin üretim sektörüne
olumlu katkıları olacağı şüphesiz. Ancak
bu katkıların oluşabilmesi için üretim sü-
reçlerinin akıllı süreçler haline getirilmesi
gerekiyor. Bu da yeni yatırım demek. Eğer
gerekli yatırımlar yapılabilirse sanayici üre-
tim süreçlerinde darboğazlar yaşamayacak,
üretimini optimize edebilecek, üretimde
insana aşırı bağımlılık olmayacak, kapasite
kullanımı en üst düzeyde olacak, koruyu-
cu bakım süreleri azalacak. Tedarik zinciri
ve ürün pazarı daha iyi gözlenebilecek ve
kestirilebilecek.
Bilişim ve iletişim sektörlerinin ön plan-
da olacağı açık. Üretilen hemen tüm cihaz-
lar gömülü sistemler kullanan akıllı cihazlara
dönüşmekte olduğunu zaten gözlüyoruz.
Siber Fiziksel Sistemler’e doğru bu gidişte,
sensörler (miko ve nano sensörler de dahil
olmak üzere), gömülü sistem tasarımları ve
haberleşmeyi sağlayan arayüzler gerekiyor.
Yazılım sektörünün bu gelişmelerden arslan
payını alacağına kesin gözüyle bakılıyor. Bir
yandan yeni hiyerarşisi olmayan bir fabrika
otomasyonu için gerekli yazılımlar diğer
yandan binlerce ham veriyi bilgiye dönüş-
türen yazılım gereksinmeleri Sanayi 4.0
önemli bir bölümünü oluşturacak.
Donanıma dayalı ürün ve süreç geliş-
tirme işi, bu işi zaten yapagelen gelişmiş
ülkelerde olacak. Hatta burada Çin ve Uzak-
doğu’ya kayan rekabetçi üretimin tekrar
Avrupa ve Amerika’ya geri dönmesi bek-
leniyor. Yazılımda ise gelişmiş ülke payları
kadar olmasa da gelişmekte olan ülkelerin
de rolü olacağı söylenebilir. Yazılım geliştir-
me belli bir mekan ve çalışma süresi içer-
mediğinden, gelişmekte olan ülkelerdeki
yetişmiş insan gücü bu sürece dahil olabilir.
Geçiş sürecini tamamlayamadık
Türkiye henüz üçüncü sanayi devri-
minin gereği olan otomasyon ve bilişim
sistemlerine geçiş sürecini tamamlamadı.
Sanayiye genel olarak bakıldığında yüksek
ve orta seviyede teknolojik yapıda sanayi
kuruluşlarının ürettiği katma değerin top-
lam katma değer içinde sadece yüzde 25
olduğu görülür. Bu da Türkiye’nin şansını
zayıflatıyor. Türkiye yüksek teknoloji üreti-
mine öncelik verecek şekilde yapılanmalı.
Şu anda görünen ticaretin üretimin önün-
de olduğu ve bu durumun sürdürülemez
olduğudur.
Sanayi 4.0 yetişmiş insan gücü için altın
bir fırsat. Daha çok teknik elemana ihtiyaç
duyulacağı açık. Genel olarak bakıldığında
Sanayi 4.0 yetişmiş insan gücü kullanan ve
bunu teşvik eden bir sanayi devrimi. Gün
geçtikçe vasıfsız insan gücünün çalışacağı
sektörler azalıyor. Bu nedenle vasıflı insan
gücü yetiştirmek şart.
İzmir Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Doç. Dr. Sedat
ŞİŞBOT: