Forum 261

EKONOMİK

FORUM

entsel dönüşüm, yıpranmış ve riskli

hale gelmiş eski yapıların boşaltıl-

masını ve burada yaşayan kişilerin

daha güvenli evlerde oturmasını sağlamak

için gereklidir. Deprem gerçeği ile daha

hazırlıklı bir şekilde yüzleşmek için tüm

ilgili resmi ve özel kurum ve kuruluşlara

kanun ve yönetmeliklerde belirtildiği üzere

görevler düşmektedir. Ancak tüketicinin de

bu konuda artık daha bilinçli davranması

gerekmektedir.

Kentsel dönüşüm yasasının çıkmasıyla

Türkiye çapındaki yaklaşık 19 milyon konu-

tun yüzde 55’lik kısmının yenilenmesi gün-

deme geldi. Özellikle İstanbul’un merkezi

ama varoş niteliği taşıyan birçok semtinin

yenilenmesi gündemde. Öncelik, birinci

derecede deprem bölgelerindeki dönü-

şüm. Bunların 5 milyonu 2000’den sonra ya-

pılmış. Kalan 14 milyon konut incelenmeli.

Bunun da yaklaşık 6 milyonunun büyük risk

altında olduğunu düşünülüyor.

150 bin bina risk altında

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kentsel

Dönüşüm Dairesi’ne göre İstanbul’da 150

bin bina risk altında. Olası bir afette bun-

ların 140 bininin ağır hasar alabileceğine

dikkat çekiliyor. Proje bütünlüğü sağlamak

için 150 bin binanın yanı sıra 100 binanın

daha yıkılması öngörülüyor.

1999 depremi hem büyüklüğü hem de

yarattığı tahribat ile depremgerçeğini gözler

önüne sererken, riskli bir yapılaşmanın bir

an önce düzeltilmesi gerektiğini anlattı. Do-

ğal olarak deprem sonrası olası bir İstanbul

depreminin yaratacağı felaketin boyutları

konuşuldu, konuşuldu, konuşuldu. Her ne

kadar kendi yaptığı binaya riskli raporu alarak

kentsel dönüşümü suiistimal etseler de ye-

nileme maliyetini karşılamak için kamunun

sağladığı emsal artışına tamah etmeseler

de; plan tadilatlarını toplum ve kamu yararı-

nın dışına taşırsalar da kentsel dönüşümün

başarıya ulaşacağına inanıyoruz.

Yeter ki insanların zihinlerindeki soru

işaretleri yaratmadan plan tadilatları yapıl-

sın; imar hakları mantıklı ve makul oranda

artırılsın.

İstihdam artacak

ekonomi canlanacak

Kentsel dönüşüm yasasının çıkmasıyla

birlikte birçok merkezi bölgedeki eski bina

ve apartmanların yenilenmesi için çalış-

malar başladı. Buraya kadar her şey güzel.

İstihdam artacak, ekonomi canlanacak ve

hepsinden önemlisi insanlar deprem riski

taşımayan konutlarda oturacak diye düşü-

nebiliriz. Ancak bu çalışmalar konut yapım

işini profesyonelce sürdüren firmalar tara-

fından yapıldığı zaman bu düşüncelerde

olacağım. Bu çalışmalar sıkı bir denetim

altına alınmazsa ortaya 1970'lerde olduğu

gibi bir sürü müteahhit çıkacaktır. Bu du-

rum, sektör açısından büyük bir tehlikedir.

Kentsel dönüşümle beraber 1970'lerdeki

inşaatçı müteahhit furyasını tekrar yaşa-

mamak gerekir.

Eski yerleşim bölgelerinde olduğu için

yıkılıp yapılmasını sağlayan ‘kat karşılığı

yenileme’ şeklinde adlandırılan finansman

modeli, mevcut imar hakkı nedeniyle kul-

lanılamamaktadır. Özellikle binanın inşasın-

dan sonra yol genişletilmesi için yapılmış

kesintiler, imar mevzuatındaki komşu me-

safeleri gibi konularda yapılmış değişiklikler,

yeni yapılacak binaların mevcut büyüklü-

ğünden de daha küçük yapılabilmesine yol

açmaktadır. Kısaca, günümüz koşullarında,

ortak mahallerin ve bina donatı alanlarının

yapılabilmesi için parsel büyüklüğü ve şekli

yeterli olmamaktadır. Bu bölgelerde arsala-

rın birleştirilerek daha büyük parseller elde

edilmesi bu parsellere ulaştıkları büyüklük-

lere göre % 10- % 30 gibi emsal fazlalığı

vererek özendirilmeli. Yapı adası oluştuğu

takdirde, emsal kat sayısı ne olursa olsun

0,50 emsal fazlalığı vererek teşvik edilmeli.

Bu şekilde büyüyen parsellerde otopark

vs gibi donatı alanlarının yer altına inmesi,

birkaç bina yerine bir bina yapılabileceğin-

den ortak alanların daha rasyonel kullanıl-

ması, yapılacak inşaatın daha donanımlı

firmalar tarafından yapılmasına olanak sağ-

lanacağı gibi bir sürü fayda sağlanacaktır.

Bu çözümler, deprem riski taşıyan binaların

yıkılıp yapılması için gerekli katma değeri

kendi içinden sağlayacaktır.

İstanbul’un silueti bozulmamalı

Kentsel dönüşüm çalışmalarıyla birlik-

te teknik ve mühendislik hizmetleri açısın-

dan donanımlı, enerji ve su tasarruflu, yeşil

yapılar inşa edilecektir. Gerçekleştirilecek

her yeni proje ile çarpık yapılaşmanın ol-

duğu eski bölgelerin yerinde bir bütünlük

sağlanmış, birbirinden bağımsız ve parçalı

projeler yerine birbirini tamamlayan do-

ğayla barışık, İstanbul’un siluetini bozma-

yan binalar yükselecektir.

En güzel uygulama daha ortaya çıkma-

dı ancak ilk ve en önemli pilot uygulaması

olarak Fikirtepe’yi gösterebiliriz. Modern

şehircilik ilkelerine göre inşa edilecek Fi-

kirtepe yatırımcılar için de önemli fırsatlar

sunuyor. Fikirtepe’deki dönüşümün Türk

ekonomisine çok büyük bir katkı sağla-

yacaktır. Yaklaşık 34.000.000 metrekare

büyüklüğündeki Kadıköy’ün yüzde dört

büyüklüğüne sahip Fikirtepe (1.340.000

m²) sil baştan yeniden inşa edilecek. 5

yılda tamamlanması öngörülen bu önemli

dönüşüm ile birlikte yaklaşık 30 milyar lira-

lık bir ekonomik büyüklük ortaya çıkmasını

öngörüyoruz.

İstanbul’da dönüşmesi gereken alanlar

Bayrampaşa, Fikirtepe, Beşiktaş ve Topka-

pı’yı sıralayabiliriz. Diğer taraftan Anka-

ra’da Keçiören, Pursaklar, Gölbaşı ve İncek;

Konya’da Meram; Şanlıurfa’da Yeşildirek;

İzmir’de Basmane, Buca; Bursa’da ise Nilü-

fer gibi ilçeleri sayabiliriz.

KAPAK KONUSU

İstanbul İnşaatçılar

Derneği Başkanı

Nazmi

DURBAKAYIM

Denetim olmazsa inşaatçı

müteahhit furyası yaşanır