Forum 261

EKONOMİK

FORUM

ürkiye ekonomisinin önde ge-

len sektörlerinden madencilikte

tehlike çanları çalıyor. İhracatta

son iki yıldır ciddi bir kan kaybı

yaşan sektör temsilcileri, çözüm olarak

da yatırım ortamının bir an önce iyileşti-

rilmesini öneriyor.

Maden kaynakları bakımından zen-

gin bir ülke olan ülkemizde madencilik

sektörünün, son yıllarda birçok bürok-

ratik engele takıldığı belirtiliyor. Sektö-

rün ilgisizlikten yana sıkıntılı olduğunu

ifade eden sektör temsilcileri, Enerji

ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın ikiye

ayrılarak, madencilik için bağımsız bir

hizmet bakanlığı kurulmasını istiyor.

Zamanının ve enerjisinin tamamını

madenciliğe harcayabilecek Maden

Bakanlığı’nın bir an önce kurulmasını

sektörün başlıca ihtiyacı şeklinde gören

sektör temsilcileri , ülke kalkınmasında

stratejik öneme sahip madenciliğin bu

konumdayken potansiyelini göstere-

mediği görüşünde birleşiyor.

Bürokratik engeller çok fazla

Madencilik Sektörü Başkanlar Konseyi

Birliği’nden edinilen bilgiye göre, Türkiye

maden ve metal ithalatına yılda yaklaşık

40 milyar dolar ödüyor. 52 çeşit ham-

maddesi bulunan Türkiye, bugün sadece

birkaç çeşidi kullanabiliyor. Sektöründe

Ar-Ge yapmak ve politika geliştirmek is-

teyen madencinin, projesini sunacağı bir

üst merciye ihtiyaç duyduğunu dile

getiren temsilciler, 21 bakan-

lıkla yazışmayı gerektiren

uygulamalarla, sektörde

maden ocağı açmanın

mümkün olmadığını

vurguluyor.

Başbakanlık Ge-

nelgesi ile maden-

cilik yatırımları için

gerekli izinlerin

ve maden ara-

ma ruhsatlar ı-

nın alınmasının,

Başbak anlık ’ın

on a y ı n a t a b i

tutulduğunu

hatırlatan

sektör temsilcileri; bu durumun, maden

arama ruhsatlarının ve madencilik yatı-

rımları için gerekli izinlerin alınma süresini

daha da uzattığını vurguluyor. Bu nokta-

da, yaklaşık üç yıldır sürdürülen uygulama

sonucu madencilik, 2012 yılının üçüncü

çeyreğinden itibaren küçülmeye başladı.

Sektör ihracatında da buna paralel seyirle

gerileme görülüyor.

İhracat kan kaybediyor

İstanbul Maden ve Metaller İhracat-

çı Birlikleri’nin (İMMİB) verilerine göre,

2014’te Türkiye’nin 157.6 milyar dolarlık

ihracatından yüzde 2.9 pay alan maden-

cilik sektörünün ihracatı, 2013’e göre yüz-

de 8 azaldı. 2014’te 4.6 milyar dolarlık

ihracat yapan sektörün maden üretimi

ise yüzde 12 azaldı. Üretimdeki düşüş,

2015’te de devam etti ve kasım ayı verile-

rine göre yüzde 6.6’lık küçülme yaşandı.

İhracatta da aşağı yönlü seyir devam

ederek, Aralık 2015 itibarıyla düşüş oranı

yüzde 16’yı buldu.

Yabancı yatırımcı neden gelmiyor?

Başbakanlık Genelgesi ile ilgili idari

mahkemelerde açılan bireysel davaların

kazanılmasına rağmen, davalar geneli

kapsamıyor ve her dosya için ayrı dava

açılması isteniyor. Uzmanlar, açılan da-

vaların da çıkar yol olmak yerine, süreç

uzadığı için faaliyetlerin sekteye uğra-

masını engellediğini dile getiriyor. Tür-

kiye’ye yatırım yapmak isteyen yabancı

yatırımcıların bu nedenlerle yatırım karar-

larında çekimser yaklaştığını dile getiren

sektör temsilcileri, yabancı yatırımcının

bir süreliğine yatırımlarını askıya aldığına

dikkat çekiyor. Bürokratik engellerin, yeni

maden üretim alanlarının açılmasına ve

üretim hedeflerine ulaşılmasına da engel

oluşturduğu gözleniyor.

2015 ‘kayıp yıl’ oldu

Küresel ölçekte 2015’te ekonomiyi

doğrudan etkileyen birçok gelişme ya-

şandı. Madencilik sektörü açısından da

‘kayıp yıl’ olarak geride bırakılan 2015,

sektörün 2002’den itibaren devlet desteği

ile sürdürülen ihracat artışını sekteye uğ-

rattı. Birçok sebebin etkili olduğu düşüşte,

Çin pazarındaki daralmanın da ihracatın

düşmesinde etkili olduğu belirtiliyor.

2015’te ihracat gelirlerinin azalmasın-

daki bir başka unsur ise metalik cevher

fiyatlarındaki düşüş. İMİB’ten alınan ra-

kamlara göre, mevcut sorunların etkisiyle,

2014’te 4.6 milyar dolarlık sektör ihracatı,

2015 yılı sonunda değerde yaklaşık yüzde

16 gerileyerek, yaklaşık 4 milyar dolara

düştü. İhracat miktarında ise 2015’te bir

önceki yıla oranla yüzde 5 gerileyen sek-

tör, 20.1 milyon tonluk ihracat yapabildi.

Sektör, bir yandan da Orman ve Su iş-

leri Bakanlığı’nın uygulamalarıyla günde-

me geliyor. Çıkarılan genelgelerle Maden

Yasası’nın rafa kaldırıldığını ifade eden

sektör temsilcileri, her yıl alınan orman

tahsis bedellerinin, yaklaşık 10 ila 20 kat

arttığını kaydediyor. Temsilciler, küresel

ölçekteki benzerleriyle kıyaslandığında

ise madencilikte ve ormancılıkta önde ge-

len ülkelerden Kanada’da, madencilerin

ormanda bir hektar yeri 8 liraya kiralama-

sına karşın, Türkiye’de bu rakamın yaklaşık

20 bin lirayı bulduğunun altını çiziyor. Bu

konuda, Türkiye’de de orman tahsis be-

dellerine belli bir seviyede sınırlandırılma

getirilmesi talep ediliyor.

Sermaye girişi artırılmalı

Türkiye’de madencilik sektörünün

istenen seviyeye çıkarılabilmesi için ser-

maye girişinin artırılması gerektiği görü-

şünde birleşen sektör temsilcileri, maden

aramalarına yıllık 1 ila 10 milyon dolarlık

risk sermayesi harcamayı taahhüt edecek

firmalara destek verilmesini istiyor. Öte

yandan, madencilikte dışa bağımlılığın

azaltılabilmesi için sektörde yeni politika-

ların belirlenmesini talep eden yetkililere

göre, ithalatına her sene milyarlarca dolar

ödenen madenlerin, yurtiçinde aranması

ve üretiminin stratejik yatırımlar kapsa-

mına alınarak, teşvik edilmesi gerekiyor.

Sektörel yatırımların teşviki kapsamında

ise öncelikle, yatırımcının zararına olacak

unsurlardan sektörün arındırılması ge-

rektiği dile getiriliyor. Sektör temsilcileri,

madencilik sektöründe kısa aralıklarla

yapılan mevzuat değişikliğinin, yatırım-

cıların önünde engel oluşturduğunu dile

getiriyor. Bu nedenle maden aramasına

başlandığı andaki yatırımcı lehine olan

mevzuat koşullarının, projenin ilerleyen

dönemlerinde de yatırımcı lehine sür-

dürülmesi gerektiğini belirten uzmanlar,

böylece yatırım için güvence ortamı sağ-

lanabileceğini bildiriyor.