saptar. Bitkinin gelişmesini engelleyen bileşen-
leri ayıklar, koşullandırılmış ortam yaratarak
sadece besleyici ve geliştirici bileşenlerle bitki-
leri besler. Alınan sonuç, şaşırtıcı bir verimlilik
artışıdır.
İsrail Cumhurbaşkanı
Şimon Peres
’in ver-
diği örneği paylaşalım: Yaklaşık 100 yıl önce bir
dönüm toprakta 300 kilogramlık salatalık üre-
tiliyordu. Yaklaşık 70 yıl önce iklimlendirmede
adımlar atıldı; örtülü tarımsal üretime geçildi
ve bir dönümde üretilen salatalık miktarı 1000
kilograma çıktı. Çok değil 40 yıl önce ısıtma,
soğutma, toprak koşulları, bitkiyi besleme tek-
nikleri devreye girince, dönümde elde edilen
salatalık miktarı 3 bin kilograma yükseldi. Tek-
nikler ilerletince, topraksız modern seralarda
bitki besleme ve iklimlendirme koşullarına iyice
egemen olan insanoğlu bugün dönüm başına 30
bin kilogram salatalık üretebiliyor.
Eğer tarım ve hayvancılık alanında çalışıyor-
sanız, ekoloji ve evrimin birlikte ele alınması-
nın türler ve çeşitlerin performansını ilerleten
bilimsel gelişmeler hakkında bilgi sahibi değil-
seniz rekabet gücü yaratmaya değer katan iyi
bir yönetici olabilir misiniz?
Hangi alanda iş yaparsak yapalım, işimizi iyi
yönetmenin gerek şartlarından biri, alanımız-
da bilim ve teknolojinin yarattığı gelişmeleri
yakından izlemek, kaynak verimliliğini artırıcı
etkilerinden yararlanmaktır.
GENEL EĞİLİMLERİ GÖZLEMEK
Bir işi iyi yönetmek, genel eğilimleri, eğilim-
lerin yarattığı fırsat ve tehlikeleri baskın hale
gelmeden kavrama yetkinliğiyle yakından ilgi-
lidir. Yaklaşık yarım yüzyıldan fazla bir zaman
kesitinde, insanlık tarihinde hiç tanık olmadı-
ğımız değişmeleri yaratan eğilimlerle yüzleşiyo-
ruz: Hızla Sanayi Toplumu aşamasından Bilim
Toplumu aşamasına geçiyoruz. Ekonomide güç
merkezi odağı kayıyor. Refah arayan insanların
göçleri, kentleşmeyi alabildiğine hızlandırıyor.
Teknolojiye kolay erişilebilirlik nüfusu kalabalık
ülkelerde ekonomik büyüme yaratıyor. Yükse-
len orta sınıf tüketici değer, beklenti ve davra-
nışlarını değiştiriyor. Sınırlı şeffaflık aşamasın-
dan hızla sınırsız şeffaflık aşamasına geçiliyor.
Karşılıklı-bağımlılık ilişkilerinin hiper düzeyi
ülkeleri milli egemenliklerini paylaşmaya zorlu-
yor. Bireyselleşme ve bireyin talebi üretimin ye-
niden örgütlenmesini gerektiriyor. Ölçek eko-
nomisinin erişebilirliğiyle küçük ve orta ölçek
yapının esneklik ve hızını dengeleyen iş yerleri
yeni şampiyonlar arasına katılıyor. Toplumsal
ilişkilerde mekândan bağımsızlaşma hızlanıyor;
çok uzaklarla ilişki kurulabiliyor. Gelişmelerin
derinleşmesi ve ayrıntılar sistem dokularını da
karmaşık hale getiriyor. İnsan ve sistem kont-
rolünü kavrayış ileri düzeyde yetkinlikler geliş-
tirmeyi gerektiriyor. Birey, topluluk ve toplum
tercihleri dengesini kurmak ileri entelektüel ve
sistem kapasitesiyle mümkün oluyor. Ortalama
ömrün uzaması, doğum oranlarının düşmesi,
nüfus yapılarının farklılaşması yeni kuramlar
ve çözüm yöntemleri arayışını hızlandırıyor. Kı-
rılma dönemlerinde sosyal sorunlar keskinleşi-
yor, küllenmiş önyargılar canlanabiliyor. Fikir-
leri piyasanın isteğine uygun ürün ve hizmete
dönüştürme yeteneği önem kazanıyor. Üretim,
emek, sermaye ekseninden yaratıcı yenilik ek-
senine kayıyor. Rekabetin özüne, dönüştürücü
inovasyon yerleşiyor. Son çözümlemede, reka-
bet koşullarını ulusal koşullar değil, yüksek kü-
resel standartlar belirliyor.
Başlıklar halinde sıraladığımız eğilimleri ve
yarattığı fırsat ve tehlikeleri izleyen ve yakalaya-
Kırılma
dönemlerinde
sosyal sorunlar
keskinleşiyor,
küllenmiş
önyargılar
canlanabiliyor.
Fikirleri piyasanın
isteğine uygun
ürün ve hizmete
dönüştürme
yeteneği önem
kazanıyor.
Üretim, emek,
sermaye
ekseninden
yaratıcı yenilik
eksenine kayıyor.
Rekabetin özüne,
dönüştürücü
inovasyon
yerleşiyor.
Son
çözümlemede,
rekabet
koşullarını ulusal
koşullar değil,
yüksek küresel
standartlar
belirliyor.
EKONOMİK
FORUM
101
i
