Ölümcül hastalıklara
karşı
savaşı kazanma
Prof. JEFFREY D. SACHS
G
eçtiğimiz 10 yıl içinde kalkınma yar-
dımında elde edilen en büyük başarı-
lardan biri AIDS, Verem ve Sıtmayla
Mücadele Küresel Fonu olmuştur.
Küresel fonla milyonlarca hayat kurtuldu ve dün-
yadaki ülkeler üç salgın hastalığı yendi. Şimdi,
hükümetlerin Aralık ayının başında Washington,
DC’de maddi desteğe devam kararı verme arifesin-
de, desteğin üç yıl daha uzatılması için dünya hü-
kümetlerine ve özel sektöre çağrıda bulunuluyor.
2000 yılında, HIV/AIDS salgını Afrika’daki-
ler başta olmak üzere dünyanın en yoksul ülkele-
rini perişan ediyordu. Zengin ülkelerde virüslere
karşı yeni ilaçlar geliştirildi. Ama bunlar yoksul-
lar için çok pahalıydı. Milyonlarca yoksul insan
yeni ilaçlarla yaşayabilecek olmasına rağmen,
AIDS’ten ölüyordu.
Diğer iki önemli ölümcül hastalık olan sıtma
ve verem de yeniden dirildi. Sıtmadan ölenlerin
sayısı kısmen yoksul ülkelerde sağlık sistemleri-
nin maddi kaynakları çok kısıtlı olduğundan kıs-
men de sıtma paraziti olağan ilaçlara karşı direnç
geliştirdiğinden, hızla artıyordu. Yine de, sivrisi-
neklerin ısırmasını önlemek için haşere ilacıyla
işlem görmüş uzun ömürlü cibinlikler, enfek-
siyonları daha kolay teşhis etme imkânları ve
yeni nesil son derece etkili ilaçlar gibi yeni ortaya
çıkan bazı teknolojiler sayesinde aslında sıtmayı
kontrol altında tutma potansiyeli gelişiyordu.
Verem de kontrolden çıkıyordu ve hem Asya
hem de Afrika’da çok sayıda hasta vardı. Sıtmada
olduğu gibi verem bakterileri de tedavide kulla-
nılan geleneksel ilaçlara dirençli hale gelmişti.
Çok sayıda ilaca dirençli yeni bir verem salgını,
yani tedavisi ana akım veremden çok daha zor
olan MDR-TB (İlaçlara Dirençli Tüberküloz/Mul-
tiple Drug Resistant Tuberculosis), patlak ver-
mişti. Destekleyici ilaçlara bile direnç gösteren
ve XDR-TB adı verilen had safhadaki MDR-TB
vakaları da vardı.
KÜRESEL FON’UN OLUŞUMU
2000’li yıllarda, zengin ülkeler AIDS, verem ve
sıtmayla mücadelede gereken adımları atmıyordu.
Çok az yardım geliyordu. O tarihte, Dünya Sağlık
Örgütü’nün (WHO) Genel Direktörü tarafından
hem acil olarak hem de uzun vadede neler yapı-
labileceğini görüşmek için maliye ve sağlık bakan-
larını bir araya getirmek üzere görevlendirildim.
Makroekonomi ve Sağlık Komisyonu olarak
bilinen danışman grubumuz, AIDS, verem ve
sıtmayla mücadele çabaları da dâhil olmak üze-
re, zengin ülkelerin yoksul ülkelere yaptığı sağlık
yardımını artırmasını önerdi. Bu yardımla hayat-
lar kurtulabilir, refah düzeyi artabilir ve ekono-
mik kalkınma güçlenebilirdi.
Eski Norveç Başbakanı ve WHO’nun o ta-
rihteki dikkat çeken genel direktörü Gro Har-
lem Brundtland, bu öneriye güçlü destek verdi.
Güney Afrika’nın Durban şehrinde Temmuz
Küresel fon önümüzdeki
üç yıl için acilen en az 5 milyar dolar
talebinde bulunuyor. Bu rakam dünya ekonomisinin yanında
çok küçük bir miktar ve yüksek gelirli ülkelerde kişi başı
yaklaşık 5 dolara eşit. Geri kalanını dünyanın diğer ülkelerinin
karşılaması halinde bu miktarın iki katı akıllıca kullanılabilir.
ABD hükümeti büyük olasılıkla 5 milyar doların üçte birini
vermeyi kabul edecektir.
GÖRÜŞ
94
EKONOMİK
FORUM
Jeffrey D. Sachs
Columbia Üniversitesi’nde
Sürdürülebilir Kalkınma
Profesörü, Sağlık Politikası
ve Yönetimi Profesörü
ve Dünya Enstitüsü
Direktörüdür. Ayrıca
Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri’ne Milenyum
Kalkınma Hedefleri
konusunda Özel
Danışmanlık yapmaktadır.
