hastalıklı alan hem de yayılma alanlarına
operasyon yapılarak hayatı uzatmak mümkün
oluyor. Genel olarak kanser hücrelerinin ka-
raciğer ve akciğere yayılması (metastaz) kötü
seyir belirtisidir. Mide, pankreas ve akciğer
kanseri hastalarında metastaz varsa, bu has-
talara ameliyat yapmak hayatı uzatmamakta,
ancak uygun vakalarda kemoterapiyle hayat
uzatılmaya çalışılabilir.
Diğer kanserlerden farklı olarak kolon
kanseri metastazlarında eğer sınırlı sayıda ve
teknik olarak operasyona uygun metastazlar
varsa, cerrahi yöntemlerle bunların çıkar-
tılması ve yapılacak kemoterapiyle hayatı
uzatmak mümkün olabilir.
Çok Gecikmiş Kanser Evresi (İleri Evre
Metastazlı Kolon Kanseri Evresi):
Bu aşa-
mada hastalık vücudun birçok yerine yayılmış
ve cerrahinin faydalı olmayacağı düşünülü-
yorsa medikal onkolog tarafından uygula-
nacak kemoterapiyle yaşam daha uzun ve
konforlu yapılabilir.
Bu aşamada tümör bağırsak tıkanıklığına
yol açarsa önce tıkanıklık alanına kolonoskopi
yöntemiyle “metal stent” (tümörün yaptığı
darlık alanına 2 santimetre genişliğinde 10-
15 santimetre uzunluğunda pasajı sağlayacak
tüp) takılarak hastanın dışkılaması ameli-
yatsız sağlanabilir. Bu basit işlem mümkün
değilse, operasyonla tıkanıklık giderilmeye
çalışılır.
Kalın bağırsağın anal kanala yakın (rek-
tum) bölgesinin kanserleri tedavisinde ise
operasyon öncesi uygun evreleme (MR ve
endosonografi) yapıldıktan sonra yukarda-
kilerden farklı olarak, uygun vakalarda rad-
yoterapi (ışın tedavisi) seçeneği her zaman
akılda tutulmalı.
alınan biyopsinin mikroskobik incelemesiyle tanı kesinleşir.
Toplumun tümüne kolonoskopi yapmak hem hastalar (riskli ve
zahmetli) hem de kaynaklar açıdan (işlemi yapacak doktor, aletler
ve maliyet) mümkün değildir. Bundan dolayı risk altındaki grupları
iyi belirlemek gerekir.
Kolon kanseri tedavisi nasıl yapılmalı?
Tüm kanserlerde olduğu gibi, erken tanı tedavideki başarıyı
etkileyen en önemli parametredir. Hastalığın evrelerine göre tedavi
prensipleri şöyle açıklanabilir:
Kanser Öncesi Evre (Adenomatöz Polip Evresi):
Kolonosko-
piyle tespit edilir ve aynı seansta polip çıkartılarak (polipektomi)
tedavi kanser başlamadan sağlanmış olur. Bu aşamadan sonra yeni
polip oluşma riskine karşı hastalar üç senede bir tekrar kolonos-
kopiyle takip edilmelidir. Eğitimli ve yeterli ekonomik kaynakları
olan toplumlarda, hastalar şikâyetleri yokken, sadece 50 yaşına
geldikleri için tarama amaçlı kolonoskopi yaptırarak, kolon kanseri
öncesi aşamada polip tanısı alıp tedavi olabiliyorlar.
Çok Erken Kanser Evresi (Kanserli Polip Evresi):
Yine
tarama amaçlı yapılan kolonoskopiyle tespit edilir. Kolonoskopik
polipektomi yöntemiyle tüm polip çıkartılabiliyorsa ve mikros-
kopik incelemede kanser hücrelerinin polipin derin tabakalarına
yayılmadığı gösterilmişse ve görüntüleme yöntemlerinde ek
hastalık tespit edilmemişse hastalar altı aylık dönemler içinde
takip edilir. Lenf bezine yayılma şüphesi varsa (%2-7) hastalara
operasyon (polibin olduğu alanın kalın bağırsakla birlikte blok
halinde çıkartılması) gerekebilir.
Erken Kanser Evresi (Lokalize Kolon Kanseri Evresi):
Kan-
ser tanısı konulursa önce evreleme yapılır. Bu noktada tedavide
birçok doktor (gastroenterolog dışında, kolorektal cerrah, onkolog
ve radyoterapist) devreye girer. Evreleme yöntemleriyle hastalığın
sadece kalın bağırsakta olduğuna karar verilirse, cerrahi olarak
kanserin olduğu bölge blok halinde çıkartılır. Çıkan organın pa-
tolojik incelemesinde hastalık bağırsak duvarıyla sınırlıysa ve lenf
bezlerine yayılım yoksa ek tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Lokal lenf
bezlerine yayılım varsa, tedaviye kemoterapi eklenir.
Gecikmiş Kanser Evresi (Sınırlı Metastaz Yapmış Kolon
Kanseri Evresin):
Kanserin bu aşamasında hem bağırsaktaki
EKONOMİK
FORUM
33
i
k
Özel TOBB
ETÜ Hastanesi
Gastroenteroloji
Uzmanı Prof. Dr. S.
Selim Karayalçın.
Aşağıdaki sorulardan birine evet cevabı verildiğinde daha erken (50
yaş öncesi) kolonoskopi gerekir.
a) Daha önceden kolon kanseri veya polipi tanısı aldınız mı?
b) Aile bireylerinde kolon kanseri veya polipi tanısı alan var mı?
Varsa, kaç kişide ve hangi yaşlarda bu tanılar konuldu?
c) Kronik inflamatuvar bağırsak hastalığınız (ülseratif kolit/
Crohn) var mı?
Kolonoskopinin yapılma yaşı taşınan risklere göre değişmekle
birlikte 20-40 yaşlarında başlamalı. Kolonoskopinin tekrarlama
sıklığıysa yine mevcut risklere göre genelde 1-3 yıl arasında
değişmeli. (Kolonoskopi başlama yaşını ve sıklığını doktorunuzdan
öğrenebilirsiniz.)
Doku tanısı konulduktan sonra hastalığın vücutta yaygınlığı
(evreleme) görüntüleme yöntemleriyle araştırılmalı. Bunun için
Ultrasonografi, Bilgisayarlı Tomografi (BT), Pozitron Emisyon Tomografi
(PET) ve Magnetik Rezonans (MR) kullanılır.
TOPLUMUN UFAK BİR KISMINI
OLUŞTURAN
“YÜKSEK RİSK”
ALTINDAKİ
KİŞİYE TARAMA NASIL YAPILMALI?
SAĞLIK
