konusu iken, 21 Mart 2002 itibarıyla it-
halat ve ihracatta tek döviz kuru uygulan-
masına başlanarak, resmi ve serbest pi-
yasadaki döviz kuru eşitlenmiştir. Ancak,
resmi ve serbest piyasadaki döviz kurları
arasında bir miktar farklılık görülüyor.
Reel ekonomik büyümenin 2013 yılın-
da % -3 olarak gerçekleştiği tahmin edi-
len İran’da 2014 yılında büyümenin
%1,5 olarak gerçekleşmesi öngörülüyor.
ABD ve AB yaptırımları, İranMerkez Bankası
üzerinde etkili olması, İran’ın bütçe gelirle-
rinin önemli bir bölümünü oluşturan petrol
ürünleri ihracatını da büyük oranda etkili-
yor. Yaptırımlar, İran’ın potansiyel müşte-
ri kaybına sebep olduğu gibi, hali hazırda
petrol ürünleri satabildiği Çin ve Hindistan
gibi ülkelere olan satış fiyatlarını ve anılan
ülkelerden sağlayabileceği petrol gelirle-
rini de azaltıyor. Ülkede 2013 döneminde
ambargo nedeniyle petrol ihracat gelirleri
düşerek son beş yılın en düşük değeri olan
36, 8 milyar dolar olduğu gözlemleniyor. Söz
konusu durum sonucu ortaya çıkan daralma
neticesinde cari hesap dengesi 4,7 milyar
dolar açık veren İran’ın 2014 yılında da 3,5
milyar dolar cari açık vermesi bekleniyor.
İran’da hurma, çiçek ve fıstık gibi ihracata yönelik tarımsal
ürün gruplarının yanı sıra iç tüketime yönelik olarak tütün, çay,
buğday, arpa, pirinç, pamuk ve şekerpancarı gibi ürünler üreti-
liyor. Hazar Denizi’nden elde edilen havyar dünya pazarlarında
yer alıyor. Hidrokarbon, İran’ın başlıca ihracat gelir kaynağı
olup; tarımdan sonra en fazla istihdam bu sektörde yaratılıyor.
İran dünyanın en büyük beşinci ham petrol ihracatçısı olmasına
rağmen, petrol işleme altyapısının yeterli olmaması nedeniyle
işlenmiş petrol ürünleri ithal ediyor. Petrol dışında başlıca sana-
yi dalları ise gıda işleme, makine, kimya, halıcılık ve mücevherat
oluşturuyor.
İran’ın ithal ettiği ürünlerin başında ise benzin, demir ve çelik,
otomotiv yedek parça, tarım ürünleri, ilaç, otomobil ve sanayi
ürünleri geliyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün
verilerine bakıldığında İran’ın miktar bazlı en fazla ihraç ettiği
ürünler sigara, sebze, baharat, ipek böceği kozası, elma suyu, be-
bek maması, et, konserve mantar, kakao ezmesi ve yağsız süt. Aynı
verilere göre en fazla ithal edilen ürünler ise mısır, işlenmemiş
şeker, işlenmiş pirinç, soya fasulyesi, soya fasulyesi yağı palmiye
yağı, arpa, buğday, patates ve ayçiçeği yağı.
YATIRIM FIRSATLARI
İran İslam Cumhuriyeti uluslararası yatırımlara yönelik kısıt-
layıcı politikalarını son yıllarda değiştiriyor. Bu bağlamda ülkenin
sermaye ve teknolojik kaynaklara ulaşmasına imkân sağlayan
uluslararası yatırımlar artık ekonomik kalkınmanın bir parçası
olarak değerlendiriliyor. İranlı firmalar ülkeye teknoloji ve serma-
42
EKONOMİK
FORUM
ÜLKE
